okul dergisi

Ali Akay
Yaşam zamanının ampirikliğinden çıkan yüzeydeki mutlak zamanın içine
yerleşen bir yapıya büıünür. Her şey oradadır ve zamanda yerinde durmakta
veya yüzmektedir. Yüzeyde. Leibniz'in lanetlileri gibi sırasını bekler
yüzeydeki mekanın zamanında; Barok ve Kıvrım'da Deleuze'ün göstermiş
olduğu gibi.
Bu anlamda, yüzey ile derinlik arasındaki ilişki, aynı zamanda süre ve
mekan arasındaki ayınının göıünmez hale gelişini gösterir. Deleuze şöyle
yazar: Chronos bedenlerin aksiyonunu ve cismani [corporel] niteliklerin
yaratısını ifade ederken, Aion cismani olmayan olayların [incorporel] yeridir,
yüzeyidir ve nitelikten farklı sıfatların yeridir. Chronos neden ve
maddeleri dolduran bedenlerden ayrılamaz; Aion ise hortlaklar gibi bekleyen
ve yeri asla doldurmayacak olan cisimsizlerindir ve etkilerle doludur.
Chronos sınırlıdır, Aion ise sınırsızdır. 7 Aion iki tarafa doğru sınırsızca
düz bir çizgi halinde hareket ederken, Chronos dönüşümlerle işlem yapar.
Şu soruyu sorabiliriz: Eğer filmdeki kahraman Chronos'a geçmeseydi,
Aion'un yüzey zamanında kalabilseydi, o zaman sonluluğu görecek miydi?
Yoksa sonsuzlukta yüzüp gidecek miydi? "Zamandan kaçamazsın"
diyordu dış ses filmde. Aion'da yüzey, zamanı kaçırabilirken, Chronos'un
döngüsü zamanı derinliğine yakalamak zorunda mı? 8 Bir soruyla bitirelim:
Ampirik zamanımızın içinde "zamandan kaçmamaktan" asla ve sonsuzcasına
kurtulamayacak mıyız? Marker aslında bize bu soruyu sorduruyor.
Duchamp'ın mezar taşına yazdırdığı cümle son cümlemiz: "Her
zaman başkaları ölür."
7 Deleuze, age., s. 193-194.
s Deleuze'e göre, dili yaratan ve mümkün hale getiren bu yeni dünyadır, Aion'un dünyasıdır,
yüzeydir. Onu bedenlerin gürültüsünden kopanp ses haline getiren de bu yüzeydir. İfade edenin
dünyasıdır. Cisimsizler dünyası Aion, kelimelerin dünyasıdır, halbuki derinliklerin Chronos'unun
genişleyen ve geçmişi ve geleceği içinde saklayan şimdiki zamanı, bedenlerin dünyasıdır.
Şeyler ve önenneler arasındaki ayının belirginleşir. Başka bir şekilde söylersek kelimeler ve
şeyler arasındaki ayırım (Foucault) burada yatmaktadır.
127