okul dergisi

Sinemada Felsefe ve Film-Felsefesi Üzerine
yerlerdeki birden çok olay, sinemada tek bir aksiyonda biraraya toplanabilir.
Münsterberg'e göre, "Fotoplay bize dış dünyadan gelen alışılmadık
biçimleri uzayı, zamanı, nedenselliği ve olaylan yargılayarak iç dünyada
biçimlendirmeyi, dikkati, hafızayı, imgelemeyi ve heyecanı ile insanın
öyküsünü anlatır. ( ... ) (Bu olaylar) pratik dünyadan soyutlanarak, mükemmel
bir şekilde resimsel bir görünüm birliği yaratmıştır" (Akt. Andrew,
1995: 35). Münsterberg'e göre, teknoloji olmadan film yapmak
mümkün değildir ancak dikkat edilmelidir ki, toplumun bilgi, eğitim ve
eğlence isteği olmadan da sinemanın önemi olmayacaktır. O halde seyirciyi
yönlendirecek zihin-algı konusu üzerine düşünmek gerekir.
Hugo Münsterberg'in film-zihin analojisini irdeleyen Sinnerbrink ve
Gaut, film kuramları tarihi boyunca sinema-felsefe ilişkisinin farklı ele
alınışlarını tanımlar (Sinnerbrink, 2009: 20-30 ve Gaut, 201 O: 3-6). Sinnerbrink,
Münsterberg'in analojisinin Noel Carroll tarafından eleştirildiğini
söyler. Carroll, zihnimizin nasıl işlediğinin bilgisayar gibi kolaylıkla
açıklanamayacağını, öyleyse Münsterberg'in "Film, zihin gibidir" benzetmesinin
yetersiz kalacağını belirtir, çünkü bu ifade, hafıza, dikkat, hayal
gücü gibi bilinçdışı ile ilgili yönleri gözardı etmektedir. Ancak Carroll'ın,
Münsterberg'i çözümleme çabası katı bir kuramsallık içermektedir. "Filmin
ne olduğunun bilgisi"ne ulaşmaya çalışmak ile zihnin tam olarak nasıl
işlediğini ortaya koymak arasında kurulmak istenen güçlü ilişki talebi,
zihnin bütün yönleriyle incelenmesinin -henüz- mümkün olmamasıyla
sonuçsuz kalacak bir istektir.
Sinnerbrink, bu noktada, analojinin aslında "filmle ilgili bütüncül bir
deneyimleme sürecini mi işaret ettiği" sorusunu sorar. Belki de Münsterberg'
in çabası, alımlama, dikkat, duygulanım ve imgeleme üzerine yoğunlaşan
ve her tür filmi anlama ve bunlardan haz almayı destekleyen
günlük deneyimleri vurgulamaya çalışmaktadır. Sinnerbrink, bu nedenlerle,
Münsterberg'in film-zihin analojisini, kuramsal bir tartışmadan çok,
şiirsel bir figür olarak adlandırır ve estetik bir analoji olarak tanımlar.
Film-zihin analojisi, filme yönelik sıradan deneyimi, filmin tarihi, kültürü
ve estetik bütünlüğü içinde algılamayı içerir ve bu yön, film deneyiminin
seyirciyi dönüştürücü bir yol olarak görülmesini gerekli kılmaktadır.
Klasik Film Kuramı, filmin icadından hemen sonra oluşmaya başlamıştır.
Kuramın ilk tartışma konusunu, "Yeni doğan bu araç, sanat mıdır?"
sorusu oluşturur. Özellikle tekniği öne çıkaran Rudolf Arnheim'ın
çalışmalarıyla, kayıt kapasitesi ve mekanik özellikleri ilk başta sanat tartışmalarını
olumsuz etkilese de, sinemanın, aynı zamanda üreticilerinin
bireysel ifadelerine yer vermesi ve karşılığında seyircinin algısına yönelik
102