okul dergisi

Metin Erksan, Lütfi Akad ve Yılmaz Güney
kansı belirgin olarak uyuşuyor. Nitekim Orhan Kemal'in hakikaten düşünsel
anlamda en önemli romanları bile Türk sinemasının sıradışı değil
tipik yönetmenleri tarafından sinemaya daha başarılı bir şekilde uyarlanabilir.
Hatta l 970'li yılların başlarında tam da sosyal boyutu güçlendirilen
sıradan filmlerin Orhan Kemal'in dünyasının haleti ruhiyesiyle fazlasıyla
örtüştüğü görülüyor. Türk sinemasının özelliklerini onun Yeşilçam'a gönderme
yapan romanlarında görmek mümkün. Aslında Orhan Kemal'in
dünyasıyla Yılmaz Güney'in dünyasının örtüştüğünü söylemek caiz. Zaten
Orhan Kemal 'in yazdığı, Yılmaz Güney'in film çektiği dönemlerde
Türkiye'deki gündelik hayat tüm zenginliği ve olanca canlılığıyla beyaz
perdeye yansıdı. Orhan Kemal'in de Yılmaz Güney'in de metinleri yaşamın
içinden geliyordu, yaşamdan kaynaklanıyordu. İsyankarlıkları da.
Zaten sinema metinlerine isyanın, duygunun sahici bir biçimde capcanlı
yansıması da bundan. Fatoş Güney'in "Umutsuzlar"a (1971) bizim hayatımızın
filmi demesi ve Fikret Otyam'la Orhan Kemal mektuplaşması yaşamın
ve düşüncenin tastamam beyaz perdeye yansıdığını somutluyor.
Aslında Yılmaz Güney'in bir Orhan Kemal uyarlaması yapmaması büyük
kayıp. Bir de bunlar aynı atmosferi değişik dönemlerde solumuşlar. Adana
ve İstanbul. Hapishane ve muhaliflik. Biri babadan kalma, diğeri sonradan
olma.
Yaşar Kemal de yazdıklarında hep gündelik hayattan kaynaklanıyor/
besleniyor. 1955'te yayımlanan İnce Memed de zaten hayatın içinden.
Onun metni sinemaya uyarlanmış. Şöyle bir saptama yapmak mümkün:
Adı anılacak üç yazar arasından en fazla uyarlama Orhan Kemal' den yapılmış.
En fazla özgün senaryo yazan da Orhan Kemal. Ancak çekilen
filmler arasında en fazla önemsenen filmler Yaşar Kemal'in metinlerinden
kaynaklanıyor. Yaşar Kemal'in romanları 1960'lı, 1970'li yılların
solcu aydınlarını bariz şekilde etkilemiş. Etkilemenin ötesinde sarsmış.
Hatta l 970'li yılların solcu gençlerinin biri kendisini dağa çıkaran gücün
"İnce Memed" olduğunu söylemiş.1 Tabii l 960'lı yılların sonlarında ikinci
cildiyle İnce Memed daha geniş, daha farklı, daha apolitik kesimleri de
1
Sezai Sarıoğlu, Nar Taneleri, İletişim Yay., İstanbul, 2001, s. 95. Yazarın başlığa çektiği
cümle "İnce Memed'i okuyunca her şeyi hazırdır". (s. 95) 4-5 yıl önce Tüyap'ta "Dünya Yazan
Yaşar Kemal" başlıklı Levent Yılmaz, Nedim Gürsel, Semih Gümüş ve Doğan Hızlan'ın katıldıkları
bir panel yapılmıştı. Nar Taneleri'nde hayatını anlatan Seçuk Haznedar da oradaydı.
Kitaba anlattıklarını orada da kısaca anlattı. Panele katılanlar ne kitaptan haberdardı, ne de
Haznedar'm anlattıklarıyla ilgilendi. Bunu aktarmamın sebebi Türk edebiyat yazınında Yaşar
Kemal gerçeğinin, onun sosyal gerçeğiyle bağlantısının farkında olunmaması. Bu coğrafyada
İnce Memed etkili ancak edebiyatçıların aklı "Ada dörtlemesi"nde. Aydınların meftun olduğu
Yaşar Kemal'in son dönem fotoğrafı olan "Ada Dörtlemesi" ilk dönem fotoğrafından bütünüyle
farklı.
12