Libri Perimtaria
Libri Perimtaria
Libri Perimtaria
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
me qime ngjyrë të hirit. Qimëzat e<br />
shkurtra lirojnë një lëng të ngjitshëm<br />
ngjyrë të verdhë të çelur, që bimëve të<br />
domates ju jep një erë specifike. Gjatësia<br />
e kërcellit të domates është e ndryshme<br />
(0.3 – 2 m). Te disa varietete që<br />
kultivohen në serra, lartësia e kërcellit<br />
mund të jetë edhe më e madhe. Në bazë<br />
të gjatësisë së kërcellit, kultivarët e<br />
domates ndahen në dy grupe:<br />
a) Indeterminante dhe<br />
b) Determinante<br />
Kultivarët indeterminante dallohen me<br />
kërcell të hollë, me shumë degëzime dhe<br />
me rritje të pakufizuar. Ndërnyjet e tyre<br />
janë të gjata dhe lulëritë i kanë të<br />
vendosura rrallë. Varietetet e këtilla<br />
rëndom kultivohen me mbështetës (që<br />
mund të të jetë i ndryshëm; prej druri,<br />
metali, materieve plastike etj.).<br />
Varietetet e këtij tipi duhet vazhdimisht<br />
të ,,pastrohen”, nga sqetullorët.<br />
Kultivarët determinante (të ulta), kanë<br />
kërcell të ulët (40 – 50 cm lartësi),<br />
zhvillim më të pakët, vegjetacion më të<br />
shkurtër, si dhe lulëri dhe gjethe të<br />
vendosura më dendur. Këto varietete<br />
kultivohen pa mbështetës dhe te këto nuk<br />
aplikohet largimi i sqetullorve.<br />
2.3 Gjethet te domatja janë tek puplorë,<br />
pak a shumë të çara. Ato mbulohen me<br />
disa fletëza të rendit të parë. Te<br />
domatja dallohen kryesisht dy lloje<br />
gjethesh:<br />
Tipi i gjetheve normale, ku bëjnë pjesë të<br />
gjitha pjesët përbërëse të gjethit,<br />
Tipi i gjethevenë formë të gjetheve të<br />
patates, të cilat janë me ndërtim më të<br />
thjeshtë, pa fletëza ndërmjetësuese dhe<br />
fletëza të rendit të parë. Janë më të trasha,<br />
me ngjyrë të gjelbërt të errët dhe ju<br />
ngjajnë gjetheve të patates.<br />
Numri më i madh i kultivarëve të<br />
domates (më shumë se 90%), i përkasin<br />
tipit me gjethe normale.<br />
2.4 Lulëria mund të jetë e thjeshtë, pa<br />
degëzime dhe e përbërë me dy ose më<br />
shumë degëzime. Lulet e domates janë<br />
hermafrodite, me ngjyrë të verdhë.<br />
Domatja është bimë vetpjalmuese<br />
(vetpolenizuese).<br />
Për nga pikëpamja botanike, fryti i<br />
domates përfaqson një rrushkë, që<br />
përbëhet nga 2 – 3 e më shumë fole<br />
farash. Madhësia e frytit është mjaftë<br />
variabile, nga<br />
1 – 2 gr te domatet e egra e deri në 500<br />
gr te varietetet me fryte të mëdhenj.<br />
Për nga forma frutet e domates mund të<br />
jenë vezake dhe të zgjatura, pllakëzore<br />
ose të rrumbullakët.<br />
VLERA USHQYESE DHE<br />
KURATIVE E DOMATËS<br />
36
Change language