Somali version - A Guide to Civil Remedies and - Judiciary

LIFAAQA C: ERAYO ADEEGSI TAXAN
WAQTIGA GAABAN
Waqtiyada xaddidan ee caadi ahaan u yaalla gaarsiinta ogeysiiska dacwadda waa la soo
‘gaabin’ karaa, la soo koobi karaa, gaar ahaan marka laga hadlayo codsiyada amarrada
degganaanshaha waxaana kiiska dacwad loo keeni karaa si ka degdeg badan sida caadiga
ah. Waa in uu codsaduhu weli muujiyo in danbiilaha laga wargeliyey codsiga keeni kara
amar isaga lagaga saaro guriga qoyska. Waxaa talo ah in ay ka suurogal badan in ay
maxkamaddu amarka noocaas ah bixiso haddii ay heshay fursad ay ku maqasho labada
qof.
DAMMIIN
Siideynta ay boolisku siidaayaan ama maxkamadda ay siideyso eedaysane ilaa taariikh,
waqti iyo goob gaar ah. Shuruudo ayaa lagu xiri karaa dammiinashada, tusaale ahaan in
uusan geysan denbiyo ama uu ka maqnaado/ka baxsanaado meel gaar ah.
ILAALINTA XASILOONIDA (in nabad la ilaaliyo)
Ilaalin xasilooni waxaa lagu dalban karaa codsi (ama cabasho) ama maxkamadda ayaaba
dalban karta. Qofka si fiican ilaalinta xasiilonida u raba waxuu ku ballanqaadayaa in uu
habdhaqan fiican la yimaaddo waxuuna ku heshiinayaa (isagoo saxiixaya dukumeenti) in
uu nabadda ilaaliyo muddo waqti oo go’an. Haddii uu qofkaasi sidaas samayn waayo
waxaa lagu amri karaa in uu bixiyo qayb ahaan ama gebi ahaan lacag ay maxkamaddu ku
goysay amarkii ugu horreeyey.
AMAR DARYEELIS XANAANEYN AH
Amar hoos imanaaya Sharciga Caruurta ee 1989, kaasoo ilmaha lagu hoos geynaayo
daryeelka dawladda hoose. Dalab waxaa sameyn kara dawladda hoose oo keliya,
NSPCC ama qof uu awood siiyey wasiir. Maxkamaddu waxay leedahay awood ay ku
sameyso amar daryeelis xanaaneyn haddii ay ku qanacdo inuu ilmahaasi dayacan
yahay dhibaato hayso, ama uu dhib halis ugu jiro, waxyeelo muuqata. Mararka qaar
waxay sababtu noqon kartaa waalidka oo sameeyey wax ay ku waxyeellaynayaan
carruurtooda ama taas u oggolaaday qof kale in uu sameeyo. Waxaa taas ka mid ah
waxyeellada jirka ama xadgudubka galmeed ee la geysto. Waxyeellada jirka iyo
xadgudubka galmada labaduba waxay geysan karaan waxyeello shucuureed. (Qodobka
31 ee Sharciga Carruurta 1989).
ARJI DALBASHO (MADANI AH)
Qoraal sharci ah oo sharaxaaya faafaahinta daaweynta uu dalbaduhu doonaayo.
Arjigu wuxuu xanbaarsanaan karaa waxyaalo gaar ah oo dalabka ah, oo ay ka mid
yihiin macluumaad hore sida taariikhaha iyo goobaha dhacdooyinka kiiska ku
saabsan. Haddii kuwani aanay la socon arjiga waa loo soo gudbin karaa maxkamadda
ilaa 14 cisho ka dib markii kiiska loo soo gudbiyey maxkamadda.
U GO’ID DHAGAYSI DACWAD (MADANI AH)
go’aan iyadoo la raadinaayo amar qof xabsiga lagu dhigo. Inta badan waxaa la
dalbadaa markuu qofkaasi geystay fal maxkamad sharaf ka qaadis ah, tusaale ahaa
50