Sarajevo, jesen 2008, broj 26, godina XII
Sarajevo, jesen 2008, broj 26, godina XII
Sarajevo, jesen 2008, broj 26, godina XII
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ČOVJEK I PROSTOR<br />
Osim što je narušena okolina i<br />
uslovi u kojem živi gradsko<br />
stanovništvo, grad danas u maloj<br />
mjeri pruža sigurnost i humanost. Elementarni<br />
ljudski odnosi su narušeni. U<br />
gradu je došlo do pojave raznih anomija.<br />
Anomija je stanje loma društvene normativne<br />
strukture, situacija kad se norme<br />
ne poštuju, nema regulacije i integracije.<br />
Zapaženo je da se <strong>broj</strong> nenormalnih<br />
ponašanja neobično povećava procesom<br />
industrijalizacije i urbanizacije. Ova je<br />
pojava zabilježena posebno i u savremenom<br />
društvu nekih zemalja u razvoju<br />
koje se ubrzano industrijaliziraju.<br />
Najtipičniji i najčešći oblici anomija su:<br />
samoubice, pobačaji, profesionalni prestupnici,<br />
skitnice, narkomani, seksualna<br />
patologija, psihoze i neuroze i masovne<br />
mentalne epidemije. Ovi oblici anomija<br />
su u stalnom porastu. Pored ovih anomija,<br />
negativan uticaj gradskog života takođe<br />
se ispoljava i u njavišoj mjeri na ličnost, te<br />
na primarne socijalne grupe gdje spadaju<br />
porodica i susjedstvo te grupe u kojima<br />
provodimo slobodno vrijeme.<br />
6<br />
PODJELE I SLObODA<br />
Zbog tjeskobe prostora u kome su<br />
smještene ličnosti u gradu, postoje uslovi<br />
za pritisak na psihu i na nerve čovjeka.<br />
Samo na prvi pogled, grupisanje ljudi na<br />
malom prostoru odgovara težnji čovjeka<br />
ka zbližavanju s drugim ljudima. Sve su<br />
češća sociološka istraživanja koja pokazuju<br />
da su gomile u velikim gradovima<br />
samo zbir usamljenih individua koje<br />
su prostorno bliske, ali su društveno<br />
udaljene jedna od druge. Pojedinac u<br />
savremenom gradu samo je jedan dio<br />
mase, tj. usamljene gomile. Kod ličnosti<br />
je zastupljena anksioznost i agresivnost te<br />
otuđenja ličnosti. U ovom slučaju pod tim<br />
pojmom podrazumijevamo nemoć, besmisao,<br />
anomija koja dolazi usljed dezorganizacije<br />
ličnosti, izolacija i alijenacija<br />
ličnosti od samoga sebe. Psihološki tip<br />
građanina se odlikuje iz velike učestalosti<br />
FONDEKO SVIJET, <strong>26</strong>/<strong>2008</strong>.<br />
urbANE SrEDINE<br />
ZA HUMANE cILJEVE<br />
i različitosti susreta, doživljaja i utisaka<br />
u gradu koji dovode do ‘’intezifikacije<br />
nervnog života’’. Pored novca, sve razvijenija<br />
društvena i tehnička podjela<br />
rada, tržište, berza i vrijeme su također<br />
tipična obilježja grada koji tjera čovjeka<br />
da reaguje apstrahovanjem i doprinosi<br />
formiranju blazirane ličnosti. Bitna osobina<br />
građanina je uzdržanost prema sebi<br />
sličnima, te je karakteristična površnost<br />
odnosa. Svi kvaliteti koje grad razvija<br />
kod individue se preobražavaju u njihovu<br />
suprotnost, potreba za autentičnošću i za<br />
zajedništvom je samo obrnut izraz jednog<br />
tipa odnosa zasnovanog na averziji ili<br />
na držanju na distanci. Gradska sloboda<br />
otuđuje, pervertira i poriče.<br />
Zastupljene su mnoge devijantnosti,<br />
kao i delikvencije. Devijantnost je<br />
sociološki pojam koji označava situaciju<br />
odstupanja od društvenih normi i vrijednosti.<br />
Delikventnim ponašanjem određuje<br />
se ograničeni skup postupaka koji uzrokuju<br />
društvenu štetu ili opasnost, ali uz<br />
primjenu načela da nije kažnjivo ono djelo<br />
koje nije kao takvo određeno zakonom.<br />
Sve ove anomije i devijantna<br />
ponašanja u gradskoj sredini su postala<br />
svakodnevnica s kojom živimo. Mnogi<br />
sociolozi sve više govore o tyranopolisu,<br />
tj. gradu u kojem su zavladali ‘’podzemlje’’<br />
i potpuna anomija. Mnogi autori<br />
smatraju da Los Angeles predstavlja jedan<br />
od najotuđenijih gradova. Los Angeles<br />
je veliki centar industrijske slike. Na<br />
isto tako eminentan način reprezentuje<br />
novi tip grada: raspršen, dezartikulisan.<br />
Silikonska dolina koja se nalazi u njegovoj<br />
blizini i koja je svjetski centar novih<br />
tehnologija informacije tek je bezoblična<br />
gomila hangara. Decentriran i razvučen<br />
urbani prostor se rasparčava, sve je tu na<br />
hrpi, ali nesređeno. On prska, cijepa se.<br />
Tu se ne može više govoriti o društvu, jer<br />
gradom haraju droga, kriminal, gangsteri,<br />
grade se prozračni kvartovi namijenjeni<br />
isključivo bogatima, koje čuva privatna<br />
policija – unutar njih privilegovani se<br />
bave svojim poslovima, zaštićeni od<br />
Amela Potur<br />
Usljed eksplozivne sile ljudskog sanjanja čovjek sada ima priliku ne samo da se uhvati u<br />
koštac sa problemima nego i da analizira i razumije grad njegove krize<br />
truleži i bijede kojom su okruženi. Ovdje<br />
je uočljiva jedna dualna struktura- gospodari<br />
koji profitiraju od aktualnih opticaja i<br />
s druge strane bijednici koji se s mukom<br />
bore za goli život. Ovakva dualizacija je<br />
produkt slabljenja, pa čak i rušenja moderne<br />
države. Da li su u narastanju gradovi<br />
daleko od Los Angelesa?’’<br />
MOGUĆA RJEŠENJA<br />
Čovječanstvo se danas nalazi pred izazovom<br />
od kojeg ovisi opstanak ljudske na<br />
vrste. Postoje određena pitanja u razvoju<br />
savremenog društva čije rješavanje predstavlja<br />
interes svih društava, ali i rješavanje<br />
tih pitanja zahtijeva angažovanje svih<br />
društava. Globalnim problemima savremenog<br />
društva nazivaju se oni problemi<br />
koji proizilaze iz svojevrsnog ujedinjavanja<br />
svih društava u jedno društvo –<br />
ujedinjavanje čovječanstva. Rješavanje<br />
tih problema je pretpostavka opstanka<br />
čovječanstva kao ljudske zajednice i njihovo<br />
rješavanje zahtjeva i pretpostavlja<br />
angažovanje svih društava kao ljudske<br />
zajednice. Naučno je dokazano i opšte<br />
prihvaćeno saznanje da ljudski opstanak<br />
na zemlji ovisi od života hiljadu vrsta biljaka,<br />
životinja, mikroorganizama, fizičkih<br />
i hemijskih procesa u atmosferi, okeanima<br />
i slatkoj vodi, a sve to postoji u jednom<br />
prirodno–ekološkom pokretu. Sociologija<br />
kao nauka o najopštijim zakonitostima nastanka,<br />
strukture i razvoja ljudskog društva,<br />
sa novim sociološkim promišljanjem<br />
karaktera odnosa društva i prirode nastaje<br />
potreba za novim etičkim normama.<br />
Između očuvanja ljudskog roda i ljudskog<br />
društva i zaštite zemlje, kao okvira života<br />
čovjeka i društva postoje specifične veze<br />
koje imaju svoje oblike ispoljavanja i svoje<br />
zakonitosti razvoja. Otkrivanje tih veza i<br />
saznanje zakonitosti njihovog razvoja bitne<br />
su pretpostavke čovjekovog racionalnog<br />
odnosa prema prirodi koji treba da obezbijedi<br />
očuvanje ekološke ravnoteže uz stalan<br />
razvoj proizvodnih snaga i humanizacije<br />
društvenih odnosa. Navedeni problemi će
Change language