ELEMENTI STROJEVA - FESB

p
F F
= = ≤ p
2 dop
Aproj 2l2
⋅d
(4.4)
p 1 [N/mm 2 ] površinski pritisak između svornjaka i poluge
p 2 [N/mm 2 ] površinski pritisak između svornjaka i kućišta
F [N] vanjsko opterećenje svornjaka
A proj [mm 2 ] projekcijska dodirna površina, slika 4.2
A proj = l 1 ⋅ d između svornjaka i poluge
A proj = 2 ⋅ l 2 ⋅ d između svornjaka i kućišta
l 1 [mm] širina poluge
l 2 [mm] širina kućište
d [mm] promjer svornjaka
p dop [N/mm 2 ] dopušteni površinski pritisak materijala poluge, odnosno kućišta.
4.2 ZATICI
Zatici se upotrebljavaju za čvrsti spoj strojnih dijelova koji se prema potrebi može i rastaviti.
Prema svojoj funkciji mogu služiti za spoj glavine s vratilom, ograničenje hoda, centriranje,
pozicioniranje, fiksiranje međusobnog položaja strojnih dijelova i sl. Zatici se proizvode od istih
materijala kao i svornjaci, dakle od čelika za automate s tvrdoćom 125 do 245 HV, a za velika
opterećenja i od poboljšanog čelika, te čelika za cementiranje i kaljenje.
4.2.1 Oblik i dimenzije standardnih zatika
Oblik i dimenzije zatika su standardizirani (standardne promjere zatika navodi Tabela 4.1). S
obzirom na upotrebu zatici imaju različite oblike:
• cilindrični zatici, slika 4.3
• stožasti zatici, slika 4.5
• zasječeni zatici, slika 4.6
d m6
d h8
d h11
d
s
0,8
1,6
3,2
0,8
l
a) b) c) d)
Slika 4.3: Standardne izvedbe cilindričnih zatika
a), b) i c) cilindrični zatici prema DIN 7 d) elastični cilindrični zatik prema DIN 1481 i DIN 7346
94