Ubezpieczenia w Rolnictwie. Materiały i Studia. Nr 43/2012 - KRUS

USTAWODAWSTWO I ORZECZNICTWO
sekwencje dla wyposażenia kapitałowego TUW-ów (wśród udziałowców
mogą być osoby fizyczne lub prawne, które wnoszą kapitał, ale niekoniecznie
są zainteresowane ubezpieczeniem). Z drugiej strony ustawa
zakłada także, iż statut może zezwalać, by w towarzystwie ubezpieczeń
wzajemnych ubezpieczały się osoby, które nie są członkami towarzystwa,
przy czym ich udział w zbiorze składki brutto nie może stanowić więcej
niż 10%.
Podstawowa różnica w konstrukcji prawnej pomiędzy towarzystwem
ubezpieczeń wzajemnych a spółką akcyjną sprowadza się do tego, iż osoby
ubezpieczające się mogą być, poprzez zostanie członkiem i jednocześnie
udziałowcem, współwłaścicielami zakładu ubezpieczeń, jakim jest TUW
[Kotowska i in. 2007]. Z założenia więc ubezpieczeni powinni mieć wpływ
na funkcjonowanie towarzystwa, jego politykę i ofertę, a celem towarzystwa
powinno być oferowanie produktów ubezpieczeniowych jak najbardziej
dopasowanych do potrzeb członków. W spółce akcyjnej, której celem
funkcjonowania jest zysk udziałowców (akcjonariuszy) poprzez świadczenie
usług ubezpieczeniowych, ubezpieczający się jest jedynie klientem,
który nie ma wpływu na funkcjonowanie zakładu.
Istniejące różnice pomiędzy TUW-ami a ubezpieczeniowymi spółkami
akcyjnymi co do zasad działania i regulacji prawnych, przekładają się na
konsekwencje finansowe. Przyjęcie reguły, iż nie zysk stanowi cel działania
TUW-u oznacza, że również w kalkulacji składki ubezpieczeniowej nie
powinien być on wliczany do ceny ubezpieczenia, jak ma to miejsce
w zakładach o charakterze spółek akcyjnych. Towarzystwa Ubezpieczeń
Wzajemnych, jednak podobnie jak inne przedsiębiorstwa, powinny charakteryzować
się rentownością, co w uproszczeniu oznacza, iż wartość przychodów
przewyższa wartość ponoszonych kosztów. W przypadku TUW-u
bardziej adekwatnym sformułowaniem w tym kontekście jest pojęcie nadwyżki
lub straty bilansowej [Milewski 2006a]. Źródłem nadwyżki (zysku)
może generalnie być działalność techniczna towarzystwa (wysokość składek
przewyższa wartość wypłaconych odszkodowań), bądź działalność lokacyjna
(przetrzymywanie posiadanych środków na lokatach bankowych).
W przypadku spółek akcyjnych wypracowany zysk należy do akcjonariuszy
i to oni mogą nim dysponować (np. wypłacić w postaci dywidendy).
W przypadku TUW-ów sytuacja jest bardziej skomplikowana. „W zależności
od regulacji prawnych obowiązujących w różnych krajach, przyjętych
teorii i obowiązujących interpretacji istnieje wiele rozwiązań. Podstawowe
i najczęściej stosowane przewiduje, że wypracowana nadwyżka
bilansowa należy do członków towarzystwa ubezpieczeń, którzy poprzez
udziały dysponują prawami właścicielskimi w TUW-ie” [Milewski 2006a].
Zasady wykorzystania nadwyżki wg polskich uregulowań prawnych określa
statut towarzystwa, który może przewidywać, iż nadwyżka „może pod-
125