Ubezpieczenia w Rolnictwie. Materiały i Studia. Nr 43/2012 - KRUS

ORGANIZACJA, EKONOMIKA I PROBLEMY SPOŁECZNE
je, ten zbiera”, oraz jako „kto korzysta, ten płaci”. I wreszcie jego
długofalowy mechanizm powinien tak działać, aby w ogóle można było
myśleć w dłuższej perspektywie o zwrocie z kapitałów rzeczowego i finansowego,
które wtedy przynoszą zwrot, gdy zostaną uruchomione
przez czynnik demograficzny – czemu poświęcamy uwagę i w niniejszym
i kolejnym punkcie rozważań.
Aby dojść do sformułowania filozofii systemu emerytalnego kryjącej
się za różnymi konkretnymi rozwiązaniami, musimy najpierw przeprowadzić
wywód o działaniu kapitału ludzkiego jako czynniku wzrostu gospodarczego
oraz rozwoju społecznego rozumianego jako ciągłe ubogacanie
struktury instytucji społecznych. Następnie poświęcić nieco czasu samej
produkcji kapitału ludzkiego i jej kosztom, ich dystrybucji, jak i dystrybucji
korzyści płynących z wykorzystania tego kapitału. Dalej – siłą faktu –
musi być wskazana rola ludności wiejskiej w produkcji kapitału ludzkiego
i saldo korzyści z wymiany międzysektorowej kapitału ludzkiego. „Sama
przez się” wypłynie w końcu kwestia wydłużania wieku emerytalnego i systemu
podatkowego, korzystnego zarówno dla rozwoju, jak i dla zabezpieczenia
emerytalnego na starość, a także sensowności propozycji jego reform.
Kapitał ludzki definiuje się jako zasób wiedzy, umiejętności, zdrowia
i energii witalnej, zawarty w danym społeczeństwie/narodzie. Kapitał
ludzki jest zasobem, który jest źródłem przyszłej zdolności do
pracy, usług, satysfakcji, zarobków. Wyróżniającą cechą kapitału ludzkiego
jest to, że jest jak gdyby częścią człowieka – „jest ludzki, ponieważ
jest ucieleśniony w ludziach”. 14 Kapitał ludzki zawsze towarzyszy
danej osobie.
Te cechy stanowią o istotnej odrębności sposobu, w jaki funkcjonuje
kapitał ludzki, od sposobu funkcjonowania kapitału rzeczowego i finansowego
– mianowicie, ten pierwszy nie może być przedmiotem obrotu rynkowego
i zmieniać właściciela. Kapitału ludzkiego nie można kupić, jak
inne aktywa na rynku – kapitał ludzki trzeba w sobie samemu wytworzyć,
aby go posiadać. Stąd płyną odrębności alokacji – kapitał rzeczowy i fi-
14
T.W. Schultz, Investment in Human Capital, op cit. Powstanie całościowej teorii
kapitału ludzkiego łączy się z nazwiskiem Garego Stanleya Beckera (Nobel 1992).
Koncepcja kapitału ludzkiego była jednak od początku obecna w nowożytnej literaturze
ekonomicznej. Na tę drogę, którą wyznaczali ojcowie ekonomii, W. Petty, A. Smith,
J.B. Say i którą akceptowało w mniejszym bądź większym stopniu wielu ich następców,
powrócili i na dobre budowali tacy wielcy ekonomiści jak T.W. Schultz (Nagroda Nobla
w 1976 r.), J. Tinbergen (pierwsza nagroda Nobla w ekonomii), G. Stigler (Nobel 1982
w ekonomii), F. Modigliani (Nobel 1985), R.J. Lucas Jr. (Nobel 1995) a w pewnym
sensie i R. Solow (Nobel 1987).
27