Ubezpieczenia w Rolnictwie. Materiały i Studia. Nr 43/2012 - KRUS

ORGANIZACJA, EKONOMIKA I PROBLEMY SPOŁECZNE
wie funduszy celowych: emerytalno-rentowego; administracyjnego; prewencji
i rehabilitacji, składkowego, zasilanych z pozabudżetowego funduszu
składkowego. Nowa ustawa ubezpieczeniowa zawierała, z jednej strony,
rozwiązania przyjęte w spadku po poprzednim systemie, z drugiej zaś
wprowadziła na grunt polski całkowicie nowatorskie rozwiązania prawne
z poszanowaniem praw nabytych przez ubezpieczonych przed 1991 rokiem.
35
System wprowadzony ustawą z 20 grudnia 1990 r. przybrał w większym
stopniu charakter ubezpieczeniowy. Dowodzi tego przede wszystkim konstrukcja
zasad nabywania i ustalania wysokości świadczeń emerytalno-rentowych,
które zależne są teraz przede wszystkim od okresu opłacania składek,
a nie od poziomu produkcyjności gospodarstwa czy jego losów po
uzyskaniu wieku emerytalnego przez rolnika. Rozwiązania wcześniejsze,
takie jak: uzależnienie prawa do emerytury i jej wysokości od sprzedaży
produktów rolnych jednostkom gospodarki uspołecznionej czy obowiązek
przekazania gospodarstwa rolnego państwu (w przypadku braku następcy),
zostały uchylone.
W trakcie kilkunastu lat funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych
rolników coraz częściej można spotkać się z postulatami o konieczności
wprowadzenia w nim radykalnych reform. Niejednokrotnie
podnosi się zarzuty wobec funkcjonowania całego systemu, wysokości pobieranych
składek, jakości przyznawanych świadczeń czy racjonalizacji
podlegania ubezpieczeniu w KRUS.
Najczęściej jednak potrzebę przeprowadzenia reform uzasadnia się
koniecznością zmniejszenia wydatków z budżetu państwa, związanych
z dotacją do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. 36 Należy zaznaczyć,
że w kwocie dotacji do funduszu emerytalno-rentowego ujmowano
także inne wydatki na zlecone Kasie zadania pozaubezpieczeniowe,
w tym od 1999 r. – na refundację składek zdrowotnych, przekazywanych
do oddziałów NFZ. 37 Po odliczeniu wydatków pozaubezpieczeniowych
dotacja do systemu ubezpieczenia rolników spada do poziomu około 80%.
Jej wielkość jest więc niewiele wyższa od wsparcia do ubezpieczeń społecznych
rolników w takich krajach, jak Niemcy czy Francja. 38
35
Zob. Tańska-Hus B., Ewolucja systemu ubezpieczeń społecznych rolników w Polsce
[w:] Adamowicz M. (red), Ubezpieczenia społeczne. Wieś i Rolnictwo, Warszawa
2002, s. 53.
36
Przykładowo dotacja ogółem z budżetu do KRUS wyniosła w roku 2007 ponad
15 mld złotych, w 2009 – 16,4 mld zł, a w 2011 roku 15,1 mld zł.
37
Rozwiązanie uznane częściowo za niekonstytucyjne. Zob. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z 26 października 2010 r. K 57/07, TK 80/8/A/2010.
38
Zwolińska M., Ubezpieczenie społeczne rolników [w:] Jastrzębska J. (red), Ubezpieczenie
społeczne i zdrowotne w rolnictwie, Lublin 2003, s. 36.
63