O Εκτοπισμός στην Κύπρο Οι Î£Ï Î½Î­Ï€ÎµÎ¹ÎµÏ‚ της Πολιτειακής και ... - PRIO

6 Βιωματικές Ιστορίες: Ελληνοκυπριακή Κοινότητα
των Τουρκοκυπρίων σε αυτοδιαχειριζόμενους θύλακες. Αν και η μεγάλη πλειοψηφία όσων
εκτοπίστηκαν εκείνη τη χρονική στιγμή ήταν Τουρκοκύπριοι, κάποια μέλη της Ελληνο -
κυπριακής κοινότητας εκτοπίστηκαν από κυρίως μικτές περιοχές καθώς εκείνες μετα τρά πη καν
σε αυτοδιαχειριζόμενους θυλακες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των κατοίκων των
βορειοκεντρικων περιοχων της Λευκωσίας, που ήταν κυρίως Αρμένιοι (από το 1960 υπο λο -
γίζονται ως μέλη της Ελληνοκυπριακής κοινότητας) τα δεινά των οποίων δεν αναγνω ρί στη καν
αμέσως, από τις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, παρά μόνο μετά που χαρακτηρίστηκαν
«Τουρκόπληκτοι», που τους διαφοροποιεί από τους πρόσφυγες του 1974. Περαιτέρω, η
κατηγορία «Τουρκόπληκτοι» προφανώς αποκλείει τα δεινά που υπέστησαν οι Τουρκοκύπριοι
από την εμπειρία του εκτοπισμού από την επίσημη συζήτηση. Η περίοδος βίας από το 1964
στο 1974 έχει επίσης σημαδευτεί από τη διεθνοποίηση της Κυπριακής σύγκρουσης στο
επίπεδο των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) τα οποία, μέσα από την ανάπτυξη της Δύναμης τους στην
Κύπρο (ΟΥΚΦΙΚΥΠ) και τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας έχουν γίνει από τότε, ένας
βασικός διαιτητής στις προσπάθειες αναζήτησης της ειρήνης συμπε ρι λαμβανόμενης και της
εποπτείας των διαπραγματεύσεων για το περιουσιακό ζήτημα και τις ανθρωπιστικές του
διαστάσεις. Η νομική συζήτηση μέσα στην οποία έχει περιέλθει το περιουσιακό ζήτημα τις
τελευταίες τέσσερις δεκαετίες βασίζεται πλήρως στην εμπλοκή τους. 5
Ο πόλεμος του 1974 είναι αδιαμφισβήτητα η επόμενη κύρια ημερομηνία που σχετίζεται
με το πρόβλημα του εκτοπισμού στην Κύπρο. Οι επιπτώσεις αποτιμούνται σε 150,000-
200,000 Ελληνοκύπριους που άφησαν τον βορρά και 45,000 Τουρκοκύπριους το νότο. Η
μετακίνηση ωστόσο δεν έγινε εν μια νυκτί. Μετά την 15η Ιουλίου και το πραξικόπημα που
εκτελέστηκε από την Ελληνοκυπριακή Εθνική Φρουρά, κάτω από τις διαταγές της στρα -
τιωτικής χούντας της Ελλάδας εκείνο τον καιρό, εναντίον του Προέδρου της Δημοκρατίας
Μακάριου (με την φιλοδοξία να επιτύχει την ένωση), πολλά άτομα σε ολόκληρο το νησί
άρχισαν να αναζητούν την ασφάλεια με την προσωρινή μετακίνηση τους σε σπίτια συγγενών
τους. Όπως αποδεικνύουν οι συνεντεύξεις τουλάχιστον εντός της ελληνοκυπριακής κοινό -
τητας, πολλοί ένιωσαν ότι επίκειται το χειρότερο και άρχισαν να κάνουν ανάλογες διευ θε τή -
σεις. Όταν αποβιβάστηκε ο τουρκικός στρατός στις ακτές της Κερύνειας την 20η Ιουλίου η
άμεση περιοχή εκκενώθηκε. Μερικοί, ωστόσο, αρνήθηκαν να φύγουν ή απομονώθηκαν και
μετακινήθηκαν από τον Ερυθρό Σταυρό και διεθνή διαμεσολάβηση. Από εκθέσεις που συνέ -
λεξα κατά τη διάρκεια της εργασίας μου στην Κύπρο, φαίνεται ότι η πρώτη επίθεση, ήταν
ιδιαίτερα βίαιη επιστρατεύοντας τακτικές εκφοβισμού για να εξωθήσουν τον άμαχο πλη -
θυσμό σε αποχώρηση. Ως αποτέλεσμα ένας μεγάλος αριθμός προσφύγων που έφυγαν σε
εκείνη τη φάση του πολέμου από τις περιοχές της Κερύνειας υπέστησαν άλλες μορφές βιας:
πολλοί είχαν μεγάλο αριθμό συγγενών αγνοουμένων μετά από την ομηρεία τους από τις
Τουρκικές δυνάμεις, γυναίκες βιάστηκαν, αιχμάλωτοι πόλεμου βασανίστηκαν. 6
5 Αναλυση για τους τρόπους που εντάχθηκε στην εμπειρία της προσφυγιάς βλ. Χατζηπαύλου-Τριγιώργης (1987).
6 Για ενδεικτικές αναφορές για την αιχμαλωσία ατόμων μπορείτε να ανατρέψετε: Sant Cassia (2005: 40-47).