O Εκτοπισμός στην Κύπρο Οι Î£Ï Î½Î­Ï€ÎµÎ¹ÎµÏ‚ της Πολιτειακής και ... - PRIO

10 Βιωματικές Ιστορίες: Ελληνοκυπριακή Κοινότητα
το καλοκαίρι του 1974 και πολλοί έζησαν σε αντίσκηνα τις πρώτες εβδομάδες και μήνες. Τα
προβλήματα (ο υπερπληθυσμός/συνωστισμός, η έλλειψη εγκαταστάσεων) μετριάστηκαν με
την σταδιακή παραχώρηση κοινωνικής στέγασης (Χατζηπαύλου-Τριγιώργη, 1987). Τα άτομα
άρχισαν να αναζητούν εργασία - πολλές γυναίκες εργάστηκαν για πρώτη φορά στη ζωή τους
και πολλοί άντρες εργάστηκαν σε τομείς που δεν ξαναδούλεψαν προηγουμένως. Η πανω -
λεθρία του 1974 δεν ήταν μόνο κοινωνική και πολιτική αλλά και οικονομική. Η οικο δομική
έκρηξη που ακολούθησε υποκινήθηκε από την ανάγκη επίλυσης του στεγαστικού προ βλή -
ματος. Μαζί με την αστικοποίηση που προέκυψε μετά την εγκατάσταση των προσφύγων που
αναζήτησαν πρόσβαση στην αγορά εργασίας και στις υπηρεσίες, διαμορφώνουν τους δυο
παράγοντες που οικονομικές αναλύσεις πιστώνουν με το μεταπολεμικό ‘οικονομικό θαύμα’
(Strong, 1999; Zetter, 1992; Χριστοδούλου, 1992).
Σε πολλές από τις επιλεγμένες συνεντεύξεις, κυριαρχεί το θέμα της υπέρβασης των οικο -
νομικών δυσκολιών που ακολούθησαν τον εκτοπισμό και χρωματίζεται ανάλογα η θέση του
συνομιλητή μου στην οικογενειακή δομή. Έτσι, στον απολογισμό της διαδικασίας εμφα νίζεται
η πτυχή των γενεών, η οποία πρέπει επίσης να αναγνωριστεί. Πολλά νεαρά, νιόπαντρα ζευγάρια
εκτοπισμένων δεν αντιμετώπισαν μόνο την πρόκληση να ξαναχτίσουν τη ζωής τους αλλά και
την ανάγκη για την φροντίδα των γηραιότερων που επίσης εκτο πί στη καν και είχαν πιο επιτα -
κτική ανάγκη βοήθειας καθώς επίσης και την φροντίδα των παιδιών τους, οι ανάγκες των
οποίων οδήγησαν σε μεγάλες οικονομικές αποφάσεις (π.χ. μετανάστευση σε άλλες χώρες, αναζήτηση
συγγενών και φίλων σε συγκεκριμένες πόλεις του νότου, μερίδιο των γυναικών στο
οικογενειακό εισόδημα).
Βλέπουμε επίσης να προσεγγίζονται οι δυσκολίες αυτές με αναδρομικό φακό, τώρα που
οι ανάγκες είναι διαφορετικές. Τα παιδιά που ήθελαν φροντίδα είναι τώρα ενήλικες και εργά -
ζονται και η στέγαση τους αποτελεί από τις μεγαλύτερες πιέσεις για να διασφαλιστεί η διαμονή
των ίδιων και των νέων οικογενειών που δημιούργησαν. Στο πλαίσιο της παγκόσμιας χρη -
ματο πιστωτικής κρίσης, η ευπάθεια της Κύπρου ως μέλος της Ευρωζώνης και οι τιμές των
ακινήτων οι οποίες έχουν εκτοξευτεί μετά την ένταξη του νησιού στην ΕΕ το 2004 (Erdal,
2011), έκαναν το κόστος απόκτησης σπιτιού απαγορευτικό για πολλά ζευγάρια. Η δυσκολία
αυτή οδήγησε συχνά σε αναθεώρηση της κοινωνικής θέσης κάποιου ως πρόσφυγα και των
μακροπρόθεσμων επιπτώσεων του εκτοπισμού.
Αυτή η επαναξιολόγηση ενισχύθηκε από τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος για το
Σχέδιο Ανάν, στο οποίο η δυνατότητα ανάκτησης των περιουσιών είχε για κάποιους πρό σφυ -
γες προσφέρει τη δυνατότητα να δουν την τελική διευθέτηση όχι μόνο με συναισθηματικούς
όρους αλλά και οικονομικούς. Στον απόηχο της απόρριψής του, η τρίπτυχη δυνατότητα απο -
κατάστασης, αποζημίωσης ή ανταλλαγής εξακολουθεί να είναι στο επίκεντρο των δια -
πραγ ματεύσεων υψηλού επιπέδου, αλλά αποτελεί και ένα σημείο αναφοράς για πολλούς
πρό σφυγες για τον τρόπο με το οποίον προσβλέπουν σε μελλοντικές επιλογές μετά τη
διευθέτηση.
Όπως τεκμηριώνεται μέσα από πρόσφατη έρευνα (Δικωμίτης, 2010), αναθεώρηση της
απώλειας έγινε και στις δυο πλευρές, τροφοδοτώντας τη συζήτηση μεταξύ Ελληνοκυπρίων