O Εκτοπισμός στην Κύπρο Οι Î£Ï Î½Î­Ï€ÎµÎ¹ÎµÏ‚ της Πολιτειακής και ... - PRIO

12 Βιωματικές Ιστορίες: Ελληνοκυπριακή Κοινότητα
μάτων των Ελληνοκυπρίων (των γυναικών ως «οικοκυρές») να έχουν πρόσβαση τα σπίτια
τους στο βορρά. Το σύνθημα της πορείας, στην πραγματικότητα, είναι ο απόηχος μιας προη -
γού μενης πορείας το 1975, που είχε προσελκύσει 20.000 ανθρώπους, διάσημες προσω πι -
κότητες όπως η Μελίνα Μερκούρη και τη σημαντική προσοχή διεθνών μέσων ενημέρωσης,
η οποία είχε επιτυχώς παρουσιάσει την κατάσταση των Ελληνοκυπρίων προσφύγων.
Η σύλληψη και κράτηση διαδηλωτριών από την πορεία του 1989 έστρεψε την διεθνή
προ σοχή και έδωσε αφορμή για την πρώτη νομική προσφυγή στο ΕΔΑΔ εναντίον της Τουρκίας
για παραβίαση των δικαιωμάτων απόλαυσης της περιουσίας. Η ‘υπόθεση Λοϊζίδου’ , όπως
είναι γνωστή, έγινε ο ακρογωνιαίος λίθος στην ανάπτυξη του περιουσιακού ζητήματος και σε
επίπεδο δημόσιας ρητορικής αλλά και στην πολιτική διαπραγμάτευση υψηλού επιπέδου.
Στον απόηχο της υπόθεσης Λοϊζίδου, δημιουργήθηκε ακόμα ένα κύμα στις δράσεις της
κοινωνίας των πολιτών, με τη δικαστική επίλυση διαφορών τώρα, και επικεντρώθηκε σε ατο -
μικές προσφυγές για το περιουσιακό. Οι προσεγγίσεις κυμαίνονται από το συνταίριασμα με
την επίσημη ρητορική, ότι η καθολική αποκατάσταση είναι η μόνη δίκαιη λύση, μέχρι την
απαξίωση αυτής της ρητορικής σε πολλά επίπεδα. Οι διαφοροποιήσεις αυτές καταγράφονται
ξεκάθαρα στις συνεντεύξεις της τρίτης ενότητας. Αλλά στοιχειοθετούνται μέσα από την στάση
που αναπτύσσεται απέναντι σε έννοιες δικαίου και τις προσδοκίες για το μέλλον που εξέ -
φρασαν οι συνομιλητές μου.
Χρονικές πτυχές
Οι συνεντεύξεις που παρουσιάζονται στην έκθεση χαρακτηρίζονται από συγχρονικότητα,
μιας και όλες λήφθηκαν την περίοδο μεταξύ του Μαρτίου και του Οκτωβρίου 2011. Με αυτή
την έννοια προσφέρουν μια ματιά στα προαναφερθέντα θέματα επειδή η μεταβλητότητα της
προοπτικής δεν εξαρτάται μόνο από τα άτομα αλλά και από τα άτομα μέσα στην συγκε -
κριμένη χρονική στιγμή. Με αυτή την έννοια εδώ θα δοθεί μια γενική εικόνα για τη σημασία
της συγκεκριμένης ιστορικής συγκυρίας και της περιόδου που λήφθηκαν οι συνεντεύξεις.
Η φύση της περισφράγιστης Νεκρής Ζώνης ως σύνορο έχει διαμορφώσει το περιβάλλον
πολλών συζητήσεων για τον εκτοπισμό πριν το 2003, το οποίο μετά τη χαλάρωση των
περιορισμών διακίνησης, τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου, πρόσθεσε ένα ακόμα επίπεδο στην
εμπειρία. Με ένα 50% Ελληνοκυπρίων να δηλώνει ότι έχει περάσει στο βόρειο μέρος (Jacobson
et al., 2009), με πολλούς πρόσφυγες να έχουν ευκαιριακά επισκεφτεί τα σπίτια που άφησαν,
να έχουν επιβλέψει τις περιουσίες τους, ή εναποθέσει λουλούδια στους οικογε νειακούς τάφους
και να έχουν συναναστραφεί με άτομα που τώρα ζουν στα σπίτια τους και τις γειτονικές
περιοχές. Ένας σημαντικός αριθμός προσφύγων αρνήθηκαν να κάνουν το ταξίδι, ορισμένοι
έχοντας ανησυχίες για την ίδια την εμπειρία, άλλοι για πολιτικούς λόγους, και άλλοι επειδή τα
σπίτια τους δεν έχουν πρόσβαση λόγω στρατιωτικής κατοχής ή και χρήσης. Οι λόγοι αυτοί
αντανακλώνται στις συνεντεύξεις. Ωστόσο, ακόμα και εκείνοι οι πρόσφυγες που δεν έχουν
περάσει τη Γραμμή, περισυνέλεξαν φωτογραφίες από συγγενείς και φίλους που πήγαν και
επισκέφτηκαν τα σπίτια για λογαριασμό τους. Η γνώση της τύχης της περιουσίας μετά την
αποχώρηση τους είναι σημαντικό σημείο αναφοράς στην άρθρωση της εμπειρίας.