laserowym E2 oraz depopulacji stanu E2 z jednoczesnąemisją fononu optycznego (fononu LO) [2]. Istotna jest takżeodpowiednia efektywność tunelowania pomiędzy poszczególnymiobszarami kaskady. Czas życia elektronów na poziomiewzbudzonym (pompowanym) oraz macierzowy element przejściamają wartości, odpowiednio τ 3 = 1,4 ps i z 32 = 1,71 nm.Czas depopulacji stanu podstawowego to τ 2-1 ~0,3 ps [1]. Powyższedane dotyczą stanu polaryzacji zewnętrznej 48 kV/cm,czyli dla przewidywanego progu laserowania.Obszar aktywny lasera wbudowany jest w obszar podwójnegofalowodu plazmonowego (ang. double-plasmon),który zbudowany jest z GaAs o odpowiednim profilu domieszkitypu n [3]. Rdzeń falowodu jest domieszkowany krzememna poziomie n v = 4•10 16 cm -3 , natomiast jego płaszcz(ang. cladding) zawiera domieszkę krzemową o maksymalniewysokiej koncentracji nie powodującej jeszcze zjawiska autokompensacji,tj. n v = 6•10 18 cm -3 . Taki profil domieszkowaniazapewnia skok współczynnika załamania na granicach falowodu∆n ≈ 1.Zasada działania lasera kaskadowego nakłada na heterostrukturyepitaksjalne oraz na technologię ich wykonaniaścisłe wymagania precyzji. Odnoszą się one zarówno dodokładności realizacji założonej konstrukcji i - co za tym idzie- jednorodności struktury w obszarze płytki epitaksjalnej, jakrównież do powtarzalności technologii osadzania z procesuna proces. Krytyczna dla działania lasera, ze względu na koniecznośćuzyskania wymaganych czasów życia i prawdopodobieństwaprzejść jest wysoka zgodność geometrii pasmaprzewodnictwa obszaru aktywnego z teoretycznymizałożeniami konstrukcyjnymi. Geometrię tę determinują grubościi składy warstw. To zagadnienie technologiczne jest przytym komplikowane, ponieważ liczba docelowo identycznychperiodów (modułów) budujących ten obszar jest znaczna, zazwyczajrzędu 10 1 - 10 2 . Bardzo istotnym zagadnieniem,wpływającym na szanse uzyskania efektywnego wzmocnieniajest także koncentracja domieszki wprowadzonej do obszarówiniektorowych [4,5], a ze wzrostem domieszkowaniamożna bowiem oczekiwać wzrostu gęstości prądu progowego.Jednocześnie jednak rośnie gęstość prądu nasycenia,tj. prądu dla którego polaryzowana struktura wchodzi w obszarlokalnego wzrostu rezystancji różniczkowej: stan tenzwiązany jest z zanikiem odpowiedniego ułożenia poziomówkwantowych, warunkującego efektywną iniekcję nośników domodułu laserowego. Tym samym, w przypadku np. istnieniawysokich strat w falowodzie, powodujących podwyższeniewarunku progowego, zmniejsza się szansa na laserowaniedla niskodomieszkowanych obszarów aktywnych.Technologia MBE i właściwości strukturepitaksjalnychRys. 1. Schemat heterostruktury lasera QCL wykonanego w ITEFig. 1. A scheme of the heterostructure of QCL made in the ITEStruktury laserowe wykonano z zastosowaniem technologiiepitaksji z wiązek molekularnych MBE (ang. Molecular BeamEpitaxy) w urządzeniu Riber Compact 21T (rys. 2), używającstałych źródeł pierwiastkowych SS (ang. Solid Sources).Wiązki molekularne pierwiastków grupy III były emitowane zestandardowych komórek efuzyjnych ABN 80 DF (Double Filament),z zastosowaniem ultraczystych metali Al 6,5N i Ga7N. Arsen emitowany był w postaci molekuł As 4 z komórki krakingowejz zaworem. Heterostruktury osadzano na podłożachGaAs n+, dostarczonych przez firmę AXT, Inc.Temperaturę powierzchni kryształu (T s ) podczas wzrostustruktur kontrolowano za pomocą pirometru, utrzymując stałąwartość 580°C. Procesy epitaksji wykonywano automatyczniez zastosowaniem procedur komputerowych, w ramachktórych profile temperatur komórek efuzyjnych oraz podłożarealizowano za pomocą systemu termopar i kontrolerów Eurotherm.Stosunek strumieni molekularnych V/III (mierzonyjako stosunek wartości BEPs - Beam Equivalent Pressures)dla wszystkich warstw miał wartość nie niższą niż 35. Tymsamym na powierzchni GaAs utrzymywano rekonstrukcję2x4. Obszar aktywny osadzano w sposób ciągły, tzn. bez zatrzymywaniawzrostu pomiędzy epitaksją poszczególnychwarstw materiału. Stąd też jedyną komórką efuzyjną otwieranąi zamykaną podczas procesu epitaksji, była komórka Al,generująca strumień pozwalający uzyskać szybkość wzrostuAlAs równą V AlAs = 0,39 ML/s. Natomiast strumień galu pozostawałstały, co odpowiadało stałej szybkości wzrostuV GaAs = GaAs (0,5 ML/s). Czystość środowiska epitaksji kontrolowanoza pomocą spektrometru masowego oraz próżniomierzajonizacyjnego Bayarda-Alperta.Rys. 2. Urządzenie do epitaksji z wiązek molekularnych MBE, RiberCompact 21T (ITE)Fig. 2. Riber Compact 21T - the MBE machine (ITE)44 ELEKTRONIKA 5/<strong>2009</strong>
W ramach projektu zbadano wpływ domieszkowania iniektorów,wykonując serię struktur laserowych o opisanej wcześniejgeometrii pasma przewodnictwa i różnych poziomachkoncentracji domieszki w zakresie n s = 0,4...2,2•10 12 cm -2 .Techniką, która umożliwiła pomiar szybkości wzrostu materiałówbinarnych in situ, były badania oscylacji intensywnościRHEED (ang. Reflection High Energy ElectronDiffraction). Pomiary wartości BEP strumieni molekularnychwykonywano za pomocą próżniomierzy jonizacyjnych Bayarda-Alperta.Niezbędną techniką charakteryzacji ex situ, pozwalającąpotwierdzić założenia dotyczące budowy heterostruktur, tj.grubości i składów warstw, jest wysokorozdzielcza dyfraktometriarentgenowska HRXRD (ang. High Resolution X-RayDiffractometry). Pomiary HRXRD wykonywano w urządzeniuX’pert PRO PANalytical (rys. 3). Dla ekstrakcji wspomnianychdanych strukturalnych pochodzących z pomiarów rentgenowskichzastosowano analizę teoretyczną z wykorzystaniem dynamicznejteorii dyfrakcji promieni rentgenowskich i związanąz symulacją refleksów symetrycznych (004). Metodę tę zastosowanodo badań struktur laserowych i do charakteryzacjisupersieciowych struktur testowych AlGaAs/GaAs, które wykonywanodla opracowania powtarzalnej technologii epitaksji[6,7] (rys. 4).Periodyczną budowę obszaru aktywnego zobrazowano zapomocą transmisyjnej mikroskopii elektronowej TEM (ang.Transmission Electron Microscopy), jakkolwiek nie jest to technikapozwalająca na precyzyjną kalibrację grubości warstwstruktury (rys. 5). Do oceny jakości otrzymanych struktur stosowanotakże techniki optyczne, tj. fotoluminescencję PL (ang.photoluminescence) i fotoodbicie PR (ang. photoreflectance).Dla zrozumienia wpływu poszczególnych parametrów budowyobszaru aktywnego na działanie lasera modelowanojego strukturę pasmową. Modelowanie to dotyczyło rozwiązywaniarównania Schroedingera z uwzględnieniem zależnościmasy efektywnej nośników od położenia, metodąróżnic końcowych FDM (ang. Finite Difference Method) [8].Niezbędnym do tego celu narzędziem stał się program komputerowy,stworzony w naszym zespole badawczym. Pozwalaon obliczać funkcje falowe i energie stanów kwantowych(rys. 6), macierzowe elementy przejścia, szybkość rozpraszaniana fononach optycznych oraz czasy życia i szybkościprzejść pomiędzy poziomami.Rys. 5. Zdjęcie z transmisyjnego mikroskopu elektronowego prezentującekilka modułów obszaru aktywnego QCL (ITE)Fig. 5. A Transmission Electron Micrograph presenting a few modulesof the QCL active region (ITE)Rys. 3. Wysokorozdzielczy dyfraktometr rentgenowski (ITE)Fig. 3. High resolution x-ray diffractometer (ITE)Rys. 4. Dyfraktogram rentgenowski (skan 2θ/ω) dla supersieci testowejFig. 4. X-ray diffractogram (2θ/ω scan) for the test superlatticeRys. 6. Wynik modelowania stanów kwantowych w module laseraQCL dla polaryzacji odpowiadającej punktowi pracyFig. 6. Quantum states of the QCL module, simulated for the polarisationof a working pointELEKTRONIKA 5/<strong>2009</strong> 45
- Page 5 and 6: konstrukcje technologie zastosowani
- Page 9 and 10: Streszczenia artykułów • Summar
- Page 12 and 13: Wyznaczanie strat propagacjiw obsza
- Page 14 and 15: gdzie: R 0 - jest podwójnym wspó
- Page 16 and 17: Rys. 8. Porównanie obliczeń teore
- Page 18 and 19: Rys. 1. Schemat strukturalny system
- Page 20 and 21: - tematyka morska będąca punktem
- Page 22 and 23: • System dalekosiężnej identyfi
- Page 24: wdrożenia Planu implementacji stra
- Page 27 and 28: Rys. 2. Zakresy długości fal w ob
- Page 29 and 30: dycyjne lasery bazują na przejści
- Page 31 and 32: PodsumowanieRys. 6. Podział koszt
- Page 33 and 34: Występowanie zjawiska kaskady elek
- Page 35 and 36: czerwieni (0,785; 0,85 oraz 1,55 µ
- Page 37 and 38: Rys. 10. Zasada działania pierwsze
- Page 39 and 40: Ze względu na większą masę efek
- Page 41 and 42: Konstrukcje przyrządówNajwiększy
- Page 43 and 44: efektywnej nośników, co zmniejsza
- Page 45: [58] R. Bates, S. A. Lynch, D. J. P
- Page 49 and 50: konania izolacji elektrycznej zasto
- Page 51 and 52: Technologia MOCVD materiałów zawi
- Page 53 and 54: kowo niska ruchliwość wynika z za
- Page 55 and 56: W Europie, prace głównie prowadzo
- Page 57 and 58: a)b)Rys. 7. Zależność koncentrac
- Page 59 and 60: pełni 90. okresów supersieci, w k
- Page 61 and 62: persieci są większe niż w HgCdTe
- Page 63 and 64: [14] Brown G.J.: Type-II InAs/GaInS
- Page 65 and 66: Rys. 2. Przykład heterostruktury f
- Page 67 and 68: a)b)Rys. 7. Spektralne charakteryst
- Page 69 and 70: [4] Piotrowski J.: Hg1-xCdxTe Infra
- Page 71 and 72: w ten sposób było dyskwalifikowan
- Page 73 and 74: Rys. 7. Zależność nierówności
- Page 75 and 76: Metoda funkcji Greena w modelowaniu
- Page 77 and 78: zującej dz = a. Przy ustalonych E
- Page 79 and 80: Na rysunku 5b. pokazano gęstość
- Page 81 and 82: obszar z nią związany. Zatem gdy
- Page 83 and 84: Rys. 9. Widma PR (czarne krzywe u d
- Page 85 and 86: [4] Misiewicz J., Sęk G., Kudrawie
- Page 87 and 88: a)Rys. 1. Schemat układu pomiarowe
- Page 89 and 90: Znaczącym krokiem w kierunku wykor
- Page 91 and 92: ie przejść równej 64 wynosi 16 m
- Page 93 and 94: W tabeli 1. zebrano kilka dostępny
- Page 95 and 96: oddali się od wyrzutni na odległo
- Page 97 and 98:
spektralnego 0,6...1,1 µm (lasery
- Page 99 and 100:
TypProducentPaństwoPole widzenia:w
- Page 101 and 102:
Konfiguracja opracowanego systemuPo
- Page 103 and 104:
Rys. 8. Wykres fluktuacji amplitudy
- Page 105 and 106:
Aktywna antena radiolokacyjna na pa
- Page 107 and 108:
W każdym z torów jest włączony:
- Page 109 and 110:
ardzo niskiego poziomu listków boc
- Page 111 and 112:
Tab. 1. Rodzaje laserów na szkle i
- Page 113 and 114:
Fluorescencja jest jednym z rodzaj
- Page 115 and 116:
Większa szerokość linii emisyjne
- Page 117 and 118:
0,3...1,6. Im mniejsza jest wartoś
- Page 119:
Zjawisko ogniskowania fototermiczne