You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ò¿íõ õýìýýõ ãàçàðò áàéðëàñàí õýñýã öýðýã õîîë õ¿íñýýð äóòàãäàí ºëñºí<br />
ºëáºðºõèéí ýðõýýð ¿éìýëäýæ, äàðãà íàðûí ýñðýã ÷óëóó ìîä áàðèí áîñîæ<br />
òýìöýí, çýð çýâñãýý îðõèæ òàë òàë òèéø òàðõñàí ÿâäàë ãàð÷ýý.<br />
Õóæèðáóëàíãèéí öýðã¿¿ä, ôåîäàëûí õàðãèñ áàëìàä ¸ñíû ýñðýã îëîí<br />
¿éìýýí ãàðãàñíû äîòîð õàìãèéí çîõèîí áàéãóóëàëòòàé íü Ä.Ñ¿õáààòàðûí<br />
óäèðäëàãààð 1914 îíû çóí äýãäñýí õºäºë㺺í ìºí.<br />
Äàìäèíû Ñ¿õáààòàð, Õóæèðáóëàíãèéí ñóðãóóëüä áàéõ ¿åäýý õ¿íä ñóðòàëò<br />
õºø¿¿í õîéðãî ìîíãîë äàðãà íàð, ìºí õààíò Îðîñûí ñóðãàã÷ íàðûí õýðöãèé<br />
äîãøèí ààøëàõûã ºäºð á¿ð ¿çýæ, áàñ æèðèéí öýðýã áîëîí àðä ò¿ìíèé òºëºº<br />
º÷¿¿õýí ÷ ñàíàà òàâüäàãã¿é Áîãä ãýãýýíèé çàñãèéí ãàçðûí õàðãèñ áîäëîãîòîé<br />
îéð òàíèëöñàí ÿâäàë ò¿¿íèé àðä÷èëñàí ¿çýë ñàíààã óëàì ã¿íçãèéð¿¿ëñýí<br />
áèëýý. Ñ¿õáààòàð íºõºä人 õàëàìæòàé, àëèâ õýðýãò ¿íýí÷ øóäðàãà, ýðñ<br />
øóëóóí àðèóí çàí òºðõòýé õ¿í òóë îëîí öýðã¿¿äèéí äóíä íýð àëäàð îëæ,<br />
òýäíèé õ¿íäýòãýëèéã õ¿ëýýæýý. Ñ¿õáààòàð ÿìàð íýã øóäðàãà áóñ ÿâäëûã<br />
æèãøèí ¿çýæ ýñýðã¿¿öýí òýìöýæ áàéâ. 1914 îíû õàëóóí çóí Õóæèðáóëàíãèéí<br />
öýðãèéí ñóðãóóëèéí çàõèðàë äàðãà íàð ºìõèé ìàõûã õàÿõûí îðîíä õîîë<br />
õèéæ öýðã¿¿äýä èä¿¿ëýõèéã çàâäæýý. Ãýòýë, ýíý ¸ñîí áóñ ÿâäëûã Ñ¿õáààòàð<br />
òýðã¿¿òýé îëîí öýðýã ýðñ òýñ ýñýðã¿¿öýí ºìõèé ìàõûã êåðîñèí àñãàí øàòààæ<br />
áàéòàë òóñ ñóðãóóëèéí çàõèðàë çàëàí Ãàëñàí ãýã÷ õ¿ð÷ èðýýä Ñ¿õáààòàðûã<br />
áàðèâ÷ëàí àâààä øààõàéäàæ öýýðë¿¿ëýí øèéòãýõýýð ÷àíãàëàí òóøààæçý.<br />
¯¿íýýñ áîëæ òýíäýõ ìÿíãà øàõàì öýðýã Ñ¿õáààòàðûã ºì㺺ëºí öºì æàãñàí<br />
çàõèðàë Ãàëñàíòàé çàðãàëäàõààð Öýðãèéí ßàì ðóó ÿâæýý. Òýãýõýä ìºíººõ<br />
çàõèðàë íü õºäºë㺺í ãàðãàñàí öýðã¿¿äýýñ ñ¿íñã¿é àéæ àðãàã¿é áóóëò õèéæ<br />
õîéøèä ñàéí ìàõààð õîîë õèéæ áàéõûã àìàëæýý.<br />
Èéíõ¿¿ õ¿÷ýý íèéë¿¿ëæ ýâ ñàíàà íýãòýé, çîõèîí áàéãóóëàëòòàé òýìöâýë,<br />
àìæèëò îëæ áîëäãèéã Õóæèðáóëàíãèéí öýðã¿¿ä òóðøëàãààñàà îëæ ìýäæýý.<br />
Ìîíãîëûí ôåîäàëûí ¸ñ äýãëýìèéã ýñýðã¿¿öñýí ¿éìýýí Õ¿ðýý öýðã¿¿äèéí<br />
äîòîð ìºí ãàðñàí þì. Ò¿øýýò õàí àéìãààñ Õ¿ðýýíä áàéðëàñàí öýðã¿¿ä 1915<br />
îíä îëîí ñàðààð öàëèí õºëñ àâààã¿éãýýñ ºëñºõèéí òóéëä õ¿ð÷ áîñëîãî<br />
ãàðãàæýý. Òýä ºëáºðºí ¿õýõã¿éí òóë ºìññºí õóâöàñ, ýìýýë õàçààðàà õ¿ðòýë<br />
çàðñààð ãýð îðîí, íóòàã õîøóóíààñ àâ÷èðñàí þìàà öºìèéã äóóñãààä òèéíõ¿¿<br />
èëýðõèé òýìöýõ áîëñîí àæýý.<br />
Ñýöýí õàí àéìãèéí èëäýí âàí Äîðæïàëàìûí õîøóó ôåîäàëûí àëáà áà<br />
õÿòàäûí õóäàëäàà÷äàä òàâüñàí ºðíººñ áîëæ áóñàä îëîí õîøóóíû àäèëààð<br />
¿ã¿éðýí õîîñðîõûí òóéëä õ¿ðñíèéã ºìíºõºí ºã¿¿ëñýí áèëýý. Ìîíãîë õ¿í,<br />
ãàäààäûí õóäàëäàà÷äààñ çàãàñ ãóéæ àìü àðãàöààõàä õ¿ðíý ãýäýã òóí ÷ ÿäàðñíû<br />
òóéëûã ¿çñýí õýðýã. Ãýâ÷, Èëäýí âàíãèéí õîøóóíû àðäóóä àæ àìüäðàëàà<br />
ñàéæðóóëæ ºðõ ÷ºëºº îëîõûí òºëºº òýìöëýýñ öºõºðñºíã¿é.<br />
Òóñ õîøóóíû 81 àðä ñàíàà çîðèãîî íýãòãýæ, 1917 îíû ýöýñò çàñàã íî¸íòîé<br />
çàðãà òýìöýë ¿¿ñãýæ ò¿¿íä 32 ç¿éëèéí çýìëýë õ¿ëýýëãýæýý. ¯¿íä, çàñàã<br />
íî¸í ºðòºº ýðãýõäýý, óãòààã¿é õýìýýí àðàâ øàõàì õ¿íèéã çàí÷ñàí, õóâèéí<br />
õýðýãöýýíä õàìàà áóñ àëáà òàòäàã, õýýë õàõóóëü àâàõ äóðòàé, áóñäàä òºëºõ<br />
142
Change language