Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
äóòàì ¿ã¿éðýí õîîñîðñîîð áàéëàà. Òóñ îðíûã ñ¿ëæñýí ºäèé òºäèé ï¿¿ñòýé<br />
ãàäààäûí õóäàëäàà÷èä íü õ¿í àìä áàðàà çýýëýýð õóäàëäàí, àðä ò¿ìíèéã øóëàí<br />
áàÿæèæ áàéñàí áºãººä õàìãèéí õîðòîé íü íóòãèéí íî¸ä, áàÿäàä ºíäºð õ¿¿òýé<br />
çýýëëýã îëãîæ, òýð õ¿¿ íü àðä îëíû ìºðºí äýýð òîõîãääîã áàéæýý.<br />
Èéíõ¿¿ íóòãèéí ôåîäàë, ò¿øìýäýýð ¿ë áàðàì ìºí òýð÷ëýí Ìàíæèéí<br />
õààä, õÿòàäûí ìºí㺠õ¿¿ëýã÷èä àðäóóäûã øóëàí áàÿæèæ áàéâ. Ãýòýë àðä îëîí<br />
òóéëäàà õ¿ðòýë ¿ã¿éðýí õîîñîð÷, õ¿íèé ¸ñíîîñ ãàäóóð äàðëàãäàí, óëñ òºðèéí<br />
òàëààð ýðõ ÷ºëººã¿é áàéëàà.<br />
Ìîíãîë áîë ýðò ¿åèéí ºâºðìºö ñî¸ëòîé ºíãºðñºí ¿åèéí ÷ àìèí äóðñãàëòàé<br />
îðîí áèëýý. Ìîíãîëûí àðä ò¿ìýí óòãà çîõèîë, óðëàãèéí õîâîð íàíäèí äóðñãàëò<br />
ç¿éëñèéã ¿åèéí ¿åä á¿òýýñýýð èðëýý. “Ìîíãîëûí íóóö òîâ÷îî”, “Ãýñýð” çýðýã<br />
ãàéõàìøèãò óðàí çîõèîë, “Àðãàñàí õóóð÷èéí äîìîã”, Öîãò òàéæèéí õàäíû<br />
áè÷ýýñ, õóóëü÷ Ñàíäàãèéí ø¿ëã¿¿ä, Èíæèíààøèéí “Õºõ ñóäàð” õýìýýõ ðîìàí,<br />
àðäûí àìàí çîõèîëûí òºãºëäºð ñàéõàí äýýæèñ îäîî õ¿ðòýë ¿å óëèð÷ èðñýí<br />
áàéíà. Äýýðõ íîìûí çàðèìä íü òóõàéí ¿åäýý íî¸ðõîæ áàéñàí äàðëàã÷ àíãèéí<br />
¿çýë ñàíàà íýâòýðñýí áàéäàã áîëîâ÷ ìîíãîë õýëýí äýýð áóé áîëñîí çîõèîëûí<br />
õóâüä ò¿¿õ, óòãà çîõèîëûí íýðò äóðñãàëò áàðèìòóóä ìºí.<br />
Ìîíãîë àðäûí àìàí çîõèîëä øîã ¿ëãýð, àðäûí äðàì, ò¿¿õýí áà óòãà<br />
óÿíãûí ç¿éë ¿ã, öýöýí ¿ã çýðýã îëîí òºðºë ç¿éë áóé. ªäºð øºíºã¿é ºäèéí<br />
òºäèé õîíîãîîð ¿ðãýëæëýí õ¿¿ðíýæ áîëîõ ìÿíãà ò¿ìýí ø¿ëýãòýé ìîíãîë<br />
òóóëüñ àðâèí èõ áàéäàã. Ìàíàé îðîíä ÿëàíãóÿà àðäûí äóó ¿ëýìæõýí äýëãýðñýí<br />
þì. Îëîíõè äóóã õîíü÷èí, àäó÷èí àðäóóä çîõèîæýý. Äóó áîë Ìîíãîëûí àðä<br />
ò¿ìíèé õ¿ñýë ìºðººäºë, ñàíàà ñýòãýëèéã îéëãîæ, ºíãºðñºí ¿åèéí ÷óõàë ÷óõàë<br />
¿éë ÿâäàëòàé òàíèëöàõ áîëîìæ ºãäºã.<br />
Ìîíãîëûí àðä ò¿ìýí íóòãèéí áîëîí Ìàíæèéí ôåîäàëóóä, ìºí ãàäààäûí<br />
øóíàõàé õóäàëäàà÷èí, ìºí㺠õ¿¿ëýã÷èä çýðýã ìºëæèã÷äèéí ýñðýã òýìöëýý<br />
îëîí çóóí æèëèéí òóðø ¿ðãýëæë¿¿ëñýýð áàéâ. ¯íäýñíèé ýðõ ÷ºëººíèé ýíý<br />
õºäºë㺺íèéã õàð øàð ôåîäàëóóä òîëãîéëîõûã õè÷ýýäýã áàéëàà. Òýä õàðèéí<br />
ôåîäàë, õóäàëäàà÷äûí ýñðýã õºäºë㺺íèé “óäèðäàã÷èéí” ä¿ð ¿ç¿¿ëýõäýý<br />
ìîíãîëûí íèéãìèéí äîòîîä çºð÷ëèéã íàìæààæ, àðä îëíûã àíãèéí øèð¿¿í<br />
òýìöëèéã ìîõîîõûã õè÷ýýæ áàéñàí þì. Õàðèí ¿íäýñíèé ýðõ ÷ºëººíèé<br />
òýìöýë ýð÷ õ¿÷ýý àâààä àðä îëîí ÿëàõ òºëºâ ãàðààä èðýõòýé çýðýã ôåîäàëóóä<br />
òýìöëýýñ èõ òºëºâ óõàðäàã çàíøèëòàé áàéâ.<br />
Ìàíæèéí ýñðýã õàìãèéí òîìîîõîí áîñëîãî áîë 1755-1758 îíä Ìîíãîë<br />
óëñûí áàðóóí àéìàã, òºâ íóòãààð ºðíºñºí õºäºë㺺í áàéëàà. Ýäãýýð<br />
áîñëîãûí õºäºëãºã÷è õ¿÷ áîë Ìîíãîëûí áóñàä á¿õ ¿íäýñíèé ýðõ ÷ºëººíèé<br />
õºäºë㺺íèéõíèé àäèë òàðèà÷èí îëîí áîëîõ ìàë÷èí àðäóóä áàéñàí þì.<br />
Ýíýõ¿¿ õºäºë㺺íèéã Ìîíãîë íî¸í Àìàðñàíàà, Õîòãîéäûí ×èíã¿íæàâ íàð<br />
óäèðäàâ. Àðä îëîí àìü õàéðã¿é òýìöñýí áîëîâ÷ òýäíèéã ìàíæèéí öýðýã<br />
õàòóó øèð¿¿í íóõ÷èí äàðñàí áèëýý. Ýäãýýð áîñëîãîä õàìãèéí èäýâõòýé<br />
îðîëöîãñîäûã õàðãèñ çýðëýãýýð çàëõààí öýýðë¿¿ëñýí áèëýý. Ãýâ÷ Ìîíãîëûí<br />
àðä ò¿ìýí, ìàíæèéí ôåîäàë, ãàäààäûí ìºí㺠õ¿¿ëýã÷äèéí ýñðýã òýìöëýý<br />
168
Change language