You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
çîãñîîõ íü áàéòóãàé óëàì ýð÷èìæ¿¿ëæýý.<br />
XIX çóóíû õî¸ðäóãààð õàãàñò Ìîíãîëûí àðä ò¿ìíèé ýðõ ÷ºëººíèé<br />
õºäºë㺺í íèëýýä çîõèîí áàéãóóëàëòòàé, äóãóéëàíãèéí õýëáýðòýé áîëæ<br />
èðýâ. Òýãýýä õºäºë㺺íä îðîëöîã÷äûí á¿ðýí òýãø ýðõèéã õàíãàõ çàð÷ìûã<br />
áàðèìòëàäàã áîëæ áàéâ. Òýãø ãàçàð äýýð äóãóéðàí òîéð÷ ñóóãààä, àæèë<br />
õýðãýý õàìòðàí øéèääýã áîëæ, àäèë õýìæýýãýýð õàðèóöàõûí òóë áàòàëñàí<br />
øèéäâýðòýý öºì ãàðûí ¿ñýã çóðäàã áàéâ.<br />
XIX çóóíû ýöýñ áóþó 90-ýýä îíû ¿åä Ìîíãîëûí õýä õýäýí õîòîä ìàíæèéí<br />
öýðýãò àëáàí õààæ áàéñàí ìîíãîë öýðã¿¿ä õºäºëãººí ¿éìýýí ãàðàâ. XIX çóóí<br />
ÕÕ çóóíû ýõýí ¿åýð óòãà çîõèîëä ëàì íàðûã ø¿¿ìæëýõ ÿâäàëä èõ àíõààðàë<br />
òàâüæ, àðä îëíû ¿íäýñíèé ýðõ ÷ºëººíèé õºäºë㺺íèéã òóñãàõ áîëëîî. Õàðãèñ<br />
òîëãîé ëàì íàðûí õî¸ð í¿¿ð ãàðãàã÷ áàãèéã õàéð íàéðã¿é õóóëàí õàÿæ áàéâ.<br />
Èøäàíçàíâàíæèëûí áè÷ñýí áºãººä õàð ôåîäàëóóäûí óðâàã÷ õýðöãèé çàí,<br />
ëàì íàðûí àâèðûã õàéð íàéðã¿é èë÷èëñýí “Ã¿íãèéí çóóãèéí ãýãýýíèé àëòàí<br />
ñóðãààë”åð áèøèéí öîãòîé öóóðèàòàæ áàéâ.<br />
׺뺺ëºõ õºäºë㺺í íü ÿäóó ëàì íàðûí äóíä ÷ òîäîðõîé íºëºº ¿ç¿¿ëæ<br />
áàéëàà. Æèøýýëáýë, 1905-1910 îíä Ìîíãîëûí ãîë õèéä Èõ Õ¿ðýýíä áàéñàí<br />
ãàäààäûí õóäàëäàà÷èä Ìàíæèéí ò¿øìýä¿¿äòýé îëîí ëàì òýìöýëäýæ áàéâ<br />
XIX-ÕÕ çóóíû çààãààð èìïåðèàëèñò êàïèòàë õÿòàä ðóó õ¿÷òýé íýâòýð÷<br />
ýõëýâ. Èíãýõýýð Ìîíãîë óëñ ÷ îëîí óëñûí óëñ òºð, ýäèéí çàãèéí ¿éë õýðýã,<br />
äýëõèéí êàïèòàëèñò çàõ çýýëèéí íºëººíèé õ¿ðýýíä ààæìààð òàòàãäàí<br />
îðæ áàéëàà. Ìîíãîëûí õ¿í àìûí çàðèì õýñãèéí äîòîð õóäàëäàà èäýâõòýé<br />
õºãæèæ áàéâ. Ãàäààäûí êàïèòàë íýâòýðñýí íü Ìîíãîë óëñûã õàãàñ êîëîíèéí<br />
îðîí áîëãîí õóâèðãàâ. Ôåîäàëûí àëáà òàòâàð, ãàäààäûí ìºí㺠õ¿¿ëýã÷äýä<br />
òºëºõ ºð, ìºí óëñ òºðèéí òàëààð ýðõ ìýäýëã¿é áàéãàà ÿâäàëä àðä îëîí óëàì<br />
á¿ð äóðã¿éöýõ áîëîâ. Ìàíæèéí ýñðýã áîñëîãî ºðãºæèæ, îðîí äàÿàð ò¿ãýí<br />
äýëãýðýõ áîëîâ. 1905 îíû îðîñûí àíõäóãààð õóâüñãàë, ìºí òýð÷ëýí 1911 îíû<br />
Õÿòàä äàõü ìàíæèéí òºðèéã óíàãààñàí ìàíæèéí äàðëàëûí ýñðýã Õÿòàäûí àðä<br />
ò¿ìíèé òýìöýë ýíý ÿâäàëä ¿ëýìæ äºõºì ¿ç¿¿ëñýí áèëýý.<br />
¯íäýñíèé ýðõ ÷ºëººíèé õºäºë㺺íèéã òîëãîéëîõ áîëñîí ìîíãîëûí<br />
ôåîäàëóóä 1911 îíä çàñãèéí ýðõýíä ãàðààä, òóñ îðíû òºðèéí òóñãààð<br />
òîãòíîëûã òóíõàãëàí çàðëàâ. Ìàíæèéí äàðëàë ìºõñºíèé ¿ð ä¿íä áóé<br />
áîëñîí Ìîíãîëûí çàñãèéí ãàçàð íü õààíò îðîñûí äýìæëýãò ò¿øèãëýí öýðýã<br />
áàéãóóëæ, çàðèì íýã øèíýòãýë õèéâ. Ãýõäýý õààíò Îðîñ óëñ áîëîí Îðîñûí<br />
êàïèòàëèñòóóä áîë èìïåðèàëèñò àøèã ñîíèðõëûíõîî ¿¿äíýýñ, Ìîíãîëûí çàõ<br />
çýýëèéã ýçýëæ àâàõûí òóëä ìîíãîëûí ôåîäàëóóäûã äýìæñýí íü ìýäýýæèéí<br />
õýðýã áèëýý.<br />
Þàí Øè-Êàé, Äóàíü Öè-æóé áîëîí áóñàä õàðãèñ ýòãýýäèéí çàñãèéí<br />
ãàçðûã òºëººëñºí õÿòàäûí æóó÷ õºðºíãºòí¿¿ä íü Ìîíãîë óëñûã òóñãààð<br />
òîãòíóóëàõã¿éí òóëä õýðýãòýé á¿õíèéã õèð ÷àäëààðàà õèéñýýð ë áàéâ. ¯¿íèé<br />
ýöýñò 1915 îíû 5 ñàðûí 25-íû ºäºð Îðîñ, Õÿòàä, Ìîíãîëûí õîîðîíäûí<br />
ãóðâàí óëñûí ãýðýý ãýã÷èä ãàðûí ¿ñýã çóðæ, òýð ãýðýý ¸ñîîð Ìîíãîë óëñàä<br />
169
Change language