Felsefe Tartışmaları 1. Kitap

ir zorunlu doğrudur. Bunun gibi, bir nesnenin bütün olabilir dünyalarda
aynı özellikleri taşıyıp taşımadığı da, nesnenin kendisine değil,
onun nasıl betimlenmiş olduğuna bağlıdır. Buna göre düşünülmüştür.
Giderek yazında, zorunluluk kavramının gerisinde bir tür sezgi
de bulunmuş bile olsa (biz kimi şeylerin başka türlü olabileceğini,
başka bir takım şeylerin de başka türlü olamayacağını düşünürüz),
bu kavram (yani zorunlu ve olumsal özellikler arasındaki ayrım kavramı)
, doğruca, (sanırım) aynı şeye yöneltim yapmanın değişik yollarının
bulunduğunu görememiş olan bir kötü filozofun yaptığı bir
öğretidir. Kimi filozoflar bunu göremediler mi bilmiyorum; fakat yine
de bu görüşün (bir özelliğin bir nesne için onun betimlenişinden
bağımsız olarak özsel ya da ilineksel olduğunun ileri sürülebileceği
görüşünün), sezgisel içeriği bulunmayan, yani olağan kimseler için
anlamsız olan, bir kavram olduğu, doğru olmaktan çok uzaktır. Birisinin
Nixon’ı göstererek ‘Bu seçimi yitirmiş olabilecek olan kimsedir’
dediğini düşünelim. Bir başkası da ‘Hayır, eğer onu ‘Nixon’ diye betimleseniz
yenik düşmüş olabilirdi; fakat doğal olarak, onu kazanan
kimse olarak betimlerseniz, onun seçimi yitirmiş olabileceği doğru
değildir’ diyor. Şimdi bunlardan hangisi filozof olan, yani sezgici olmayan,
kimsedir? Ben bunun açıkça ikincisi olduğunu sanıyorum.
İkinci kimsenin bir felsefi kuramı vardır. Birincisi, hem de inançla
“Evet, doğal olarak seçimi kazanan başka birisi olabilirdi. Gerçekten
kazanmış olan, eğer seçim kampanyası başka yöne aksaydı, yitiren
olabilir, kazanan da başkası olabilirdi; ya da hiç seçim olmayabilirdi.
Yani ‘kazanan’ ve ‘yitiren’ gibi terimler bütün olabilir dünyalarda
aynı nesneyi göstermezler. Oysa ‘Nixon’ terimi doğruca bu adamın
adıdır” diyebilirdi. Nixon’ın seçimi kazanmış olması zorunlu mu
yoksa olumsal mı diye sorduğunuz zaman, siz, bir ters olgu durumunda,
bu adamın gerçekte seçimi yitirip yitirmeyeceği biçimindeki
sezgisel soruyu sormuş olursunuz. Eğer birisi bir zorunlu özellik kavramının
(zorunlu özellikler var mı sorusunu unutun ve yalnızca kavramın
anlamlılığını göz önünde tutun) 2 , sezgisel içeriği olmayan bir
filozof kavramı olduğunu düşünürse, haksızdır. Doğal olarak kimi filozoflar,
bir şeyin sezgisel içeriğinin bulunmasının, onun için inandırıcı
olmayan bir kanıt olduğunu düşünürler. Ben bunun, bir şey için
çok ağırlıklı bir apaçıklık olduğunu sanıyorum. Son aşamada konuşursak,
bir bakıma, bir şey için daha inandırıcı ne gibi bir kanıt bulunabileceğini
gerçekten bilemiyorum. Fakat, her durumda, ilineksel
özellik kavramının sezgisel olmadığını düşünen kimsenin sezgisinin
ters olduğunu sanıyorum.
Niçin böyle düşünmüşlerdir? İnsanları böyle düşündüren bir çok
güdüler bulunduğunu bilmekle birlikte, bunlardan biri şudur: Sözde
özsel özellikler sorununun, bütün olabilir dünyalardaki özdeşlik
27