Felsefe Tartışmaları 1. Kitap

kar, çünkü Nixon’ın gerçekte taşıdığı niteliklerden ayrı belli nitelikler
taşıyıp taşımadığı, olabilir dünyalar arasındaki özdeşlik ölçütlerinin
Nixon’ın bu nitelikleri taşımamasını içerip içermediği sorusuyla
eşdeğerdir.’ Fakat gerçekte bu aynı yola çıkmaz, çünkü alışılmış
olan, bir başka dünyada özdeşlik ölçütü kavramı, bizim, bir kimsenin
Nixon olması için gereken an nitel zorunlu ve yeterli koşulları
vermemizi gerektirir. Eğer içinde Nixon’ın belli bir özelliği taşımadığı
bir dünya düşünemiyorsak, o zaman o nitelik bir kimsenin Nixon
olması için zorunludur. Ya da bu özelliği taşımak Nixon’ın zorunlu
özelliğidir. Örneğin, Nixon’ın gerçekte bir insansal varlık olduğunu
kabul ettiğimizde, içinde onun, diyelim bir cansız nesne olduğu bir
dünya tasarlayanlayız; belki onun için bir insansal varlık olmamak
bile olanaklı değildir. Demek ki Nixon için, içinde varolduğu bütün
olabilir dünyalarda, insan olmak ya da, her durumda, cansız bir nesne
olmamak bir zorunlu olgudur. Bunun, Nixon’lığın bizim sayıp dökebildiğimiz
arı nitel yeterli koşullarıyla bir ilgisi yoktur. Olması mı
gerekirdi? Belki de olması gerektiğinin bir kanıtlaması vardır, fakat
biz, zorunlu koşullar üzerine olan bu koşulları yeterli koşullar üzerine
herhangi bir soruya girmeden ele alabiliriz. Ayrıca, Nixon olmanın
arı nitel bir zorunlu ve yeterli koşullar takımı bulunsaydı
bile, benim savunduğum görüş, bizim, Nixon’ın seçimi kazanmış
olabilip olamayacağını sormadan önce bu koşulları bulmamızı gerektirmediği
gibi, soruyu böyle koşulların terimleri içinde yeniden
düzenlememizi de gerektirmezdi. Doğruca Nixon’ı düşünüp, eğer çeşitli
koşullar başka türlü olsaydı onun başına neler gelmiş olabileceğini
sorabiliriz. Böylece, bana, iki görüş, yani şeylere bakmanın iki
yolu, arasında bir ayrım var gibi görünüyor.
Bu, Nixon bir insansal varlık olmayabilir miydi sorusunun, sorulan
sorunun epistemolojik olmadığı açık bir durum olduğuna da dikkat
edilmelidir. Nixon’ın edimsel olarak otomata dönüştüğünü kabul
edelim. Bu olabilirdi. Nixon’ın bir insansal varlık mı yoksa bir otomat
mı olduğu üzerine kanıt bulmamız gerekebilirdi. Fakat bu bizim
bilgimizle ilgili bir sorudur. Nixon bir insansal varlık olmayabilir
miydi sorusu, onun öyle olduğu verilmiş olduğuna göre, a posteriori
ya da a priori bir bilgiyle ilgili değildir. Bu soru, durum şöyle olmakla
birlikte başka türlü olsaydı ne olabileceği üzerinedir.
Bu masa moleküllerden oluşmuştur. Moleküllerden oluşmamış
olabilir miydi? Doğal olarak onun moleküllerden (ya da atomlardan)
oluştuğu çok önemli bir bilimsel bulguydu. Fakat bir şey hem
bu nesne olup hem de moleküllerden oluşmamış olabilir miydi? Doğal
olarak bu yanıtın ‘Hayır’ olması gerektiği gibi bir duygu var. En
azından hangi koşullar altında elimizdekinin bu nesne olduğunu ve
moleküllerden oluşmadığını görebileceğimizi tasarlama olanağı yoktur.
Onun gerçek dünyada gerçekten moleküllerden mi oluştuğu ve
30