Raddþjálfun einstaklinga með parkinsonsveiki: Mat á ... - Skemman

Þannig var tímasetning þjálfunar metin. Niðurstöður sýndu að þau dýr sem byrjuðu strax að nota
hreyfihamlaða útliminn náðu sér best og engin merki voru um ósamhverfu í hreyfingum þeirra eftir að
gifs var fjarlægt. Það sýnir að það skiptir máli hversu fljótt eftir skaðann þjálfun hefst, því fyrr sem hún
hefst því betri árangur næst. Rannsókn þar sem gifs var sett á hreyfihamlaða útlim dýranna benti til
þess að lítil virkni geti leitt til þess að sjúkdómurinn versni fyrr en ella (Tillerson o.fl., 2002). Niðurstöður
dýratilrauna benda til þess að þéttar og ákafar æfingar ýti undir aðlögun miðtaugakerfisins og auki
hreyfigetu (Fisher o.fl., 2004; Petzinger o.fl., 2006; Petzinger o.fl., 2007; Vučković o.fl., 2010).
Mikilvægt er þó að hafa í huga að dýratilraunir hafa sínar takmarkanir og erfitt er að yfirfæra
niðurstöður þeirra beint á fólk, meðal annars vegna þess að mikill munur er á líkamsstarfsemi rotta,
músa og manna. Einnig vitum við ekki hvort skaðinn af völdum þessara efna sé sambærilegur
skaðanum sem verður vegna parkinsonsveikinnar (Hartung, 2008).
Fisher o.fl. (2008) rannsökuðu áhrif mismunandi þéttra og ákafra æfinga á einstaklinga með
parkinsonsveiki. Notuð voru sérstök hlaupabretti með ólum sem gera einstaklingum kleift að taka
stærri skref og halda betur jafnvægi. Einn hópur fékk þjálfun sem var mjög áköf, annar hópur fékk
þjálfun sem var minna áköf og þriðji hópurinn fékk einungis fræðslu. Eftir 24 meðferðartíma var
hreyfigeta metin betri í öllum hópum en hópurinn sem fékk þéttustu og áköfustu þjálfunina sýndi mestu
framfarirnar. Til að meta hvort aðlögun hafi orðið í miðtaugakerfinu var segulörvun (e. transcranial
magnetic stimulation) notuð. Þetta er aðferð sem gerir rannsakendum kleift að meta hæfni frumu eða
vefjar í barkar- og mænuhreyfikerfinu til að bregðast við áreiti (Fisher o.fl., 2008; Petzinger o.fl., 2010).
Niðurstöður segulörvunarinnar bentu til minni parkinsonseinkenna eftir þétta og ákafa þjálfun og að
breytingar hefðu orðið á starfsemi miðtaugakerfisins.
Í heildina benda niðurstöður dýratilrauna og rannsókna á einstaklingum með parkinsonsveiki til að
þjálfun eigi að vera þétt og áköf, hún eigi að byrja sem fyrst eftir greiningu, það verði að halda
þjálfuninni við og forðast það að verða óvirkur. Þessar rannsóknir hafa aðallega snúið að áhrifum
þjálfunar á útlimi. Rannsóknir á þéttri og ákafri talþjálfun sem einstaklingar fá vegna málstols eftir
heilablóðfall benda til þess að aðlögun verði einnig í þeim hlutum miðtaugakerfisins sem sjá um tal
(Meinzer o.fl., 2004; Pulvermüller, Hauk, Zohsel, Neininger og Mohr, 2005) en þekking á
aðlögunarhæfni þeirra hluta miðtaugakerfisins sem sjá um tal er enn takmörkuð.
1.4 LSVT ® raddþjálfun
Taltruflun meðal einstaklinga með parkinsonsveiki er mjög algeng en þrátt fyrir það er talið að í
Bandaríkjunum fái aðeins um 3-4% einstaklinga með parkinsonsveiki talþjálfun (Hartelius og
Svensson, 1994). Hlutfallið hérlendis er ekki þekkt en nýleg könnun í Hollandi sýndi að þarlendis var
14% vísað í talþjálfun (Nijkrake o.fl., 2009). Rannsóknir á áhrifum talþjálfunar sýndu lengi vel misjafnar
niðurstöður og svo virtist sem erfitt væri að viðhalda árangri til lengri tíma (sjá Yorkston, 1996). Síðustu
ár hafa rannsóknir á áhrifum talþjálfunar og aðlögunarhæfni heilans bent til þess að hægt sé að ná
árangri í talþjálfun þessara einstaklinga. Þjálfunarkerfið Lee Silverman Voice Treatment (LSVT ® ) er ein
mest rannsakaða meðferðin við taltruflun einstaklinga með parkinsonsveiki. Þetta er þétt og áköf
einstaklingsmeðferð sem fer fram fjórum sinnum í viku í fjórar vikur, 60 mínútur í senn. Í Bretlandi er
mælt með að allir einstaklingar með parkinsonsveiki fái talþjálfun og er helst mælt með LSVT ®
23