plik pdf 10.05MB - Polska Izba Inżynierów Budownictwa
plik pdf 10.05MB - Polska Izba Inżynierów Budownictwa
plik pdf 10.05MB - Polska Izba Inżynierów Budownictwa
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
TECHNOLOGIE<br />
Artykuł jest poświęcony historii ogrzewania oraz<br />
zagadnieniom kotłów grzewczych od strony cech<br />
istotnych dla użytkownika.<br />
Kotły grzewcze<br />
wczoraj i dziś − cz. I<br />
Czy chcemy czy też nie ogrzewanie<br />
jest niezwykle ważną<br />
dziedziną związaną ze środowiskiem<br />
życia człowieka<br />
i wpływającym na to środowisko zarówno<br />
w znaczeniu korzystnym, jak<br />
i destruktywnym. Niekorzystne działanie<br />
to zanieczyszczenia powietrza<br />
takie jak: siarka, tlenki azotu i olbrzymie<br />
ilości dwutlenku węgla.<br />
My, Europejczycy, zamieszkujemy<br />
w strefi e umiarkowanej, w której 4500<br />
do 5000 godzin w roku temperatura<br />
jest na tyle niska, że odczuwamy to<br />
jako dyskomfort. Aby tego uniknąć,<br />
nasze otoczenie powinno być nieco<br />
cieplejsze. Możemy to osiągnąć stosując<br />
jego ogrzewanie. W tym roku mija<br />
128 lat od momentu skonstruowania<br />
pierwszego kotła grzewczego, jego<br />
konstruktorem był duński inżynier<br />
W.E. Reck (1878 r. Kopenhaga).<br />
W roku 1892 powstał pierwszy<br />
żeliwny kocioł członowy skonstruo-<br />
wany przez inż. Strebla. Zrealizowane<br />
na licencji Strebla (Strebel ALFA,<br />
TERTIA, B2) kotły niekiedy pracowały<br />
jeszcze 20 lat temu. Konstrukcja<br />
była tak rozpowszechniona, że nazwa<br />
Strebel stała się synonimem kotła<br />
grzewczego. Tak jak nieco później<br />
Junkers był synonimem termy gazowej.<br />
Charakterystyczną cechą kotła<br />
typu Strebel była półokrągła górna<br />
część kotła (fot. 1).<br />
Od tamtych czasów tak wiele się<br />
zmieniło, iż nie sposób krótko przedstawić<br />
problematykę ogrzewania<br />
i kotłów grzewczych. Jest ona niezwykle<br />
bogata. Spróbujemy przybliżyć jej<br />
niektóre zagadnienia<br />
w formie<br />
ogólnej, zajmując<br />
się szczegółami<br />
technicznymi na<br />
tyle, na ile to będzie<br />
konieczne.<br />
Nie będzie więc to<br />
ścisłe techniczne<br />
opracowanie, ale raczej zbiór dość luźnych<br />
przemyśleń. Zaczniemy od zarysu<br />
historycznego tej dziedziny.<br />
Początki ogrzewania to najzwyklejsze<br />
ognisko. Jednak zwykłe dla<br />
nas, a dla naszych prapraprzodków<br />
to raczej rewolucja. Zaryzykować by<br />
można twierdzenie, że gdyby nie to<br />
ognisko, to być może nas jako ludzkości<br />
mogłoby nie być. Zawędrowało<br />
ono do jaskini, a nieco później do<br />
szałasu czy też chaty. Rozpalano je na<br />
środku pomieszczenia, dym zaś wydobywał<br />
się poprzez otwór w górnej<br />
Rok 1892 przyjęto za datę<br />
powstania pierwszego żeliwnego<br />
kotła członowego pomysłu<br />
inż. Strebla. Jeszcze w latach 80.<br />
ubiegłego stulecia można było<br />
spotkać kotły zrealizowane na<br />
licencji Strebla.<br />
części chaty lub szałasu. Podstawowym<br />
paliwem było wówczas drewno.<br />
I tu dygresja − patrycjusze rzymscy<br />
czy też władcy japońscy lub<br />
chińscy używali do opalania węgla<br />
drzewnego z dodatkiem olejków eterycznych,<br />
a do celów ogrzewania służyły<br />
wielce ozdobne paleniska.<br />
Kolejny okres naszej cywilizacji to<br />
pojawienie się odpowiednio ukształtowanych<br />
palenisk z gliny, które służyły<br />
do ogrzewania i gotowania jednocześnie.<br />
Stąd już tylko krok do kominków<br />
z odprowadzeniem spalin kominem.<br />
Pierwsi kominiarze pojawili się<br />
w Europie na początku XV wieku. Tutaj<br />
przodujący byli Włosi, nieco później<br />
tematem zajęli się Niemcy. I w praktyce<br />
przez lata kominiarzami w Europie byli<br />
wyłącznie Niemcy.<br />
Te rozwiązania z paleniskami czy<br />
kominkami, nazwijmy je lokalnymi,<br />
nie zadowalały jednak naszych przodków.<br />
Już od początków III/IV wieku<br />
pojawiały się tendencje do ogrzewania<br />
kilku pomieszczeń za pomocą jednego<br />
paleniska. Tym rozwiązaniem było<br />
rozprowadzanie gazów spalinowych<br />
kanałami pod podłogą. Pomysł był<br />
rodem ze starożytnego Rzymu i nosił<br />
nazwę „hypocaust”. W X wieku<br />
ten sposób ogrzewania stosowany był<br />
już we Włoszech, Szwajcarii, Niemczech<br />
i Anglii, a na terenach obec-<br />
nej Polski nieco<br />
później, m.in.<br />
przez Krzyżaków<br />
w Malborku.<br />
Spalanie drewna<br />
następowało<br />
w pomieszczeniu<br />
specjalnie<br />
do tego przeznaczonym<br />
w najniższej kondygnacji<br />
zamku. Palenisko składało się<br />
z wielkich kamieni, których zadaniem<br />
było zakumulowanie ciepła. Po wygaśnięciu<br />
ognia oddawały one powoli<br />
ciepło do przepływającego powietrza,<br />
które rozchodziło się konwekcyjnie<br />
kanałami pionowymi i poziomymi do<br />
określonych pomieszczeń. Ciekawy<br />
był sposób regulacji wydajności. „Regulator”<br />
składał się bowiem z kilku<br />
mosiężnych dekielków. Pokrywkami<br />
zakryte były otwory na poziomym<br />
kanale, którym przepływało nagrza-<br />
Fot. 1. Kocioł Strebel Alfa II [F. Kawa, Kotłownie centralnego ogrzewania,<br />
Budownictwo i Architektura, Warszawa 1955]<br />
52 INŻYNIER BUDOWNICTWA STYCZEŃ 2007
Change language