plik pdf 10.05MB - Polska Izba Inżynierów Budownictwa

ne powietrze. Otwarcie odpowiedniej liczby
otworów zapewniało adekwatną ilość ciepła,
zamknięcie – tę ilość zmniejszało (fot. 2).
Kolejny krok w ogrzewaniu to zamknięcie
paleniska, a więc w efekcie końcowym to już
poczciwy piec ceramiczny. Pośrednio były
różne fazy, gdy piec wylepiony z gliny jednocześnie
służył do gotowania i ogrzewania,
a niekiedy także do spania.
Materiałem podstawowym początkowo
była glina suszona, później glina wypalana
w postaci kafl i ceramicznych. Aby otrzymać
wypalony kafel z piękną polewą, należało
uzyskać temperaturę ponad 1000⁰C,
co stanowiło pewien problem techniczny.
Niezależnie od tego warto zdać sobie sprawę,
iż piec wymagał różnych kształtów kafl
i. Inne były kafl e środkowe, a inne kafl e narożnikowe
czy też wieńcowe. Wydajność XIX-wiecznych pieców
ceramicznych kształtowała się w granicach od 600 W/m 2
do 3000 W/m 2 . Zmiany konstrukcyjne pieców dokonane
w XX wieku (m.in. użebrowania, modernizacja kanałów wewnętrznych)
pozwoliły uzyskać prawie 6900 W/m 2 . Oczywiście
uzyskiwane wielkości ciepła uzależnione były od stosowanego
paliwa, masy pieca (a więc jego akumulacyjności),
a także od sposobu i czasu palenia w piecu.
Przy paleniu w piecu raz na dobę przez ok. 2 godz. jego
wydajność średnia kształtowała się na poziomie ok. 250 W/m 2 .
Dla porównania przedstawiamy wykres wydajności cieplnej
z 1 m 2 powierzchni ogrzewalnej dla kotłów z lat 50.
XX wieku (rys. 1) oraz dla kotłów nowoczesnych (rys. 2);
powierzchnia ogrzewalna (grzewcza) rozumiana jest jako
powierzchnia wymiany ciepła pomiędzy spalinami a czynnikiem
pośrednim – w tym wypadku wodą.
Na początku XIX wieku zaczęły pojawiać się odlewane
piece żeliwne, a także spawane stalowe. Właścicielem
odlewni żeliwa i żeliwnych pieców był m.in. znakomity komediopisarz
Aleksander Fredro. Historia zapamiętała go
jako doskonałego komediopisarza i poetę, tylko niektórzy
znają go jako autora kilku nieco obscenicznych poematów,
a prawie nikt jako właściciela odlewni żeliwa. Mieściła się
ona w Cisnej na Podkarpaciu.
W początkach XX wieku zrodziły się pomysły na połączenie
cech pieca ceramicznego z piecem żeliwnym czy też
stalowym i tak powstały piece kafl owe, lecz z kafl i blaszanych
z wylepką z gliny, np. piec inż. Szrajbera. Konstrukcja nie
sprawdziła się, gdyż glina wysychała kurcząc się i blacha stalowa
odstawała do wylepki, przez co piec tracił wydajność.
Podstawowym paliwem było drewno, brykiety torfowe,
torf, węgiel brunatny, węgiel kamienny, a nieco później koks.
Ciepło uzyskiwane z pieca ceramicznego było sympatyczne,
zaś powietrze zjonizowane korzystnie dla człowieka.
Jednak ogrzewanie piecami było dosyć uciążliwe,
wiązało się z koniecznością ciągłego dostarczania paliwa,
kurzem i pyłem w domu, a nadto temperatura pieca była
zmienna w czasie. Paliwo trzeba było składować i to najczęściej
w piwnicy. Należało jednak składować i popiół.
W miarę upływu czasu od załadowania paliwa temperatura
w pomieszczeniach powoli zmniejszała się. Często
rano w mieszkaniach było przeraźliwie zimno (rys. 3).
TECHNOLOGIE
Cechą pożądaną od pieca była jego wysoka akumulacyjność,
a więc zdolność do magazynowania
ciepła, co wiązało się z dużą masą pieca i dość dużym
obciążeniem na stropy. Piece wymagały także
wydzielonych kominów, które w wielopiętrowym
budynku zajmowały znaczną kubaturę. Ówczesne
przepisy, np. z lat 30., pozwalały włączyć do przewodu
kominowego 13x13 cm najwyżej dwa piece,
i to co drugą kondygnację. Kominy wymagały ciągłego
czyszczenia z sadzy. Nierzadkie były pożary sadzy
w kominach, jak również zatrucia tlenkiem węgla
przy stosowaniu węgla do opalania pieców.
Piece pozostawały jednak lokalnym ogrzewaniem,
gdyż dostarczały ciepło tylko do pomiesz-
█ piece żeliwne
█ piece stalowe
Fot. 2. Sposób regulacji ogrzewania w komnatach
Zamku Krzyżackiego
50
40
30
[kW/m
20
10
0
2 ]
MIN MAX
Rys. 2. Orient. wydajności nowoczesnych kotłów
z 1m 2 powierzchni ogrzewalnej
K.stalowe K.żeliwne
Rodzaj kotła
STYCZEŃ 2007 INŻYNIER BUDOWNICTWA
53