Atlas pospolitych ptaków lęgowych Polski
Atlas pospolitych ptaków lÄgowych Polski
Atlas pospolitych ptaków lÄgowych Polski
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Areał lęgowy<br />
Świerszczak występuje w Palearktyce w dość wąskim pasie, w przybliżeniu między<br />
47°N a 66°N. Na wschodzie gnieździ się na dużym obszarze Syberii, sięgając<br />
aż do obwodu irkuckiego. W Europie omija regiony ciepłe, ale także bardziej<br />
północne obszary – dopiero w XX w. skolonizował Danię, południową Szwecję,<br />
Norwegię i Finlandię (Hagemeijer i Blair 1997).<br />
Rozmieszczenie w Polsce<br />
Średnio liczny, w pasie pobrzeży Bałtyku liczny, a w centrum kraju nieliczny gatunek<br />
lęgowy terenów podmokłych. Najwyższe zagęszczenie osiąga na Pobrzeżu<br />
Szczecińskim i Koszalińskim oraz w dolinach rzecznych. Nieco mniej liczny na<br />
Śląsku. Unika regionów rolniczych oraz dużych kompleksów leśnych środkowej<br />
<strong>Polski</strong>.<br />
Wymagania środowiskowe<br />
Najważniejszym czynnikiem decydującym o zagęszczeniu świerszczaka jest<br />
udział obszarów klasyfikowanych w bazie Corine Landcover jako „łąki i pastwiska”<br />
oraz terenów o wysokiej produkcji pierwotnej i dużych amplitudach<br />
sezonowego rozwoju wegetacji. Jednocześnie gatunek ten unika miejsc o intensywnej<br />
hodowli bydła i koni. Na podstawie tych zależności można wnioskować,<br />
że świerszczak unika intensywnie użytkowanych pastwisk, preferuje natomiast<br />
tereny podmokłe, łąki, turzycowiska oraz mozaikę tych środowisk i terenów<br />
porośniętych roślinnością krzewiastą. Świerszczak jest gatunkiem nizinnym<br />
(zagęszczenie gwałtownie maleje na wysokościach przekraczających 200 m<br />
n.p.m.) i preferuje stabilny, morski klimat o niewielkich wahaniach temperatur<br />
i niskiej sezonowości opadów oraz ciepłej zimie.<br />
Rozpowszechnienie,<br />
wielkość krajowej populacji i trendy<br />
W skali całego kraju świerszczak jest gatunkiem średnio licznym i dość nierównomiernie<br />
rozmieszczonym. Średnie zagęszczenie krajobrazowe wynosi 0,45<br />
pary/km 2 (0,40–0,52). W dolinach rzecznych oraz na pobrzeżu Bałtyku jest<br />
liczny, lokalnie (np. w dolinie dolnej Odry) osiąga zagęszczenia rzędu kilku par/<br />
km 2 . Na dużym obszarze środkowej <strong>Polski</strong>, szczególnie w okolicach rolniczych<br />
i wśród lasów, jest gatunkiem bardzo nielicznym. Liczebność krajowej populacji<br />
szacuje się na ok. 140 tysięcy par <strong>lęgowych</strong>. W Europie świerszczak wykazuje<br />
znaczne wahania liczebności i w dłuższej perspektywie czasowej trend spadkowy.<br />
W ostatnich latach nastąpiła jednak stabilizacja liczebności. W Polsce trend<br />
liczebności jest stabilny, natomiast rozpowszechnienie nieznacznie maleje.<br />
Wnioski dla ochrony<br />
Siedliska lęgowe świerszczaka są zagrożone postępującym osuszaniem podmokłych<br />
łąk (melioracje, regulacja koryt cieków, budowa obwałowań wzdłuż koryt<br />
rzek) oraz konwersją użytków zielonych w grunty orne. Innym zagrożeniem<br />
jest sukcesja roślinności drzewiastej na łąkach (Gilbert 2012). Pomimo ciągłego<br />
zmniejszania się powierzchni użytków zielonych wskaźnik liczebności gatunku<br />
nie wykazuje jednak w ostatniej dekadzie tendencji spadkowych. Być może ma<br />
to związek z dużym potencjałem reprodukcyjnym świerszczaka, który może<br />
w ciągu roku wyprowadzać 2 (być może nawet 3) lęgi (Glue 1990) i w sprzyjających<br />
warunkach szybko odbudowywać populację. Liczebność polskiej populacji<br />
tego ptaka jest częściowo uzależniona od warunków panujących na jego zimowiskach<br />
i trasach migracji. Zmiany liczebności świerszczaka są skorelowane ze<br />
zmianami liczebności derkacza, muchołówki szarej i zaganiacza (we wszystkich<br />
przypadkach |r|>0,66, P
Change language