Atlas pospolitych ptaków lęgowych Polski

Areał lęgowy
Areał lęgowy kukułki obejmuje całą Palearktykę i część Orientu. Omija jedynie
wysokie góry oraz pustynie i stepy Azji Środkowej. W Europie jest równomiernie
rozprzestrzeniona i obecna w niemal wszystkich typach środowisk.
Rozmieszczenie w Polsce
Średnio liczny i równomiernie rozmieszczony gatunek lęgowy urozmaiconego,
półotwartego krajobrazu. Kukułka najliczniejsza wydaje się na Śląsku, w Małopolsce,
na Podkarpaciu oraz lokalnie w innych regionach, w miejscach obfitujących
w drobne zadrzewienia oraz tereny otwarte, głównie łąki i pastwiska.
Nieco mniej liczna w pasie pojezierzy.
Wymagania środowiskowe
Kukułka osiąga najwyższe zagęszczenia w krajobrazie będącym mozaiką łąk
i pastwisk oraz rozrzuconych i pofragmentowanych niewielkich lasów i zadrzewień,
najchętniej liściastych. Zapewne z tego powodu jest wyraźnie liczniejsza
w dolinach rzecznych. Zdecydowanie unika natomiast rozległych i jednolitych
połaci pól uprawnych. W miejscach z dużym udziałem pastwisk potrafi występować
obok człowieka, w pobliżu luźnej zabudowy. Preferuje tereny płaskie,
niziny i wyżyny, unika gór. Korzystny dla kukułki jest klimat ciepły (średnia temperatura
roczna > 7°C, maksymalna temperatura lata >22°C) i silnie sezonowy
(średnie amplitudy dziennych temperatur >8°C, duża zmienność opadów).
Rozpowszechnienie,
wielkość krajowej populacji i trendy
W całym kraju kukułka jest średnio liczna. Przeciętne zagęszczenie krajobrazowe
wynosi 0,28 pary/km 2 (0,25–0,32), a liczebność krajowej populacji szacuje
się na 88 tysięcy par lęgowych. W Europie w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat
nastąpiły umiarkowane spadki liczebności, natomiast w krótszej perspektywie
czasowej liczebność populacji wydaje się stabilna (wyjąwszy Wlk Brytanię; Baillie
et al. 2010). W Polsce zarówno liczebność, jak i rozpowszechnienie także są
stabilne, z nieznaczną tendencją spadkową i dosyć sporymi wahaniami w poszczególnych
latach.
Wnioski dla ochrony
Czynniki kształtujące liczebność kukułki w Polsce pozostają obecnie nierozpoznane.
Obok dostępności odpowiednich siedlisk oraz czynników klimatycznych,
również tych działających na zimowiskach, znaczenie mogą mieć zmiany liczebności
głównych gospodarzy wychowujących pisklęta kukułki (przede wszystkim
trzcinniczka, być może gajówki, rudzika czy pliszki siwej). Ponadto wpływ na
liczebność gatunku mogą mieć zmiany terminów gniazdowania gospodarzy
napędzane zmianami klimatu (Saino et al. 2009; Douglas et al. 2010; Moller
et al. 2011).
Ryc. 2. Ważność predyktorów
Fig. 2. Importance of predictors
Ryc. 1. Najważniejsze czynniki środowiskowe wpływające na zagęszczenie populacji
kukułki
Fig. 1. Partial response curves for the main predictors influencing population densities
of Common Cuckoo
Ryc. 3. Trendy liczebności populacji (A) i rozpowszechnienia (B) kukułki
Fig. 3. Population trend (A) and occupancy trend (B) of Common Cuckoo
49