Atlas pospolitych ptaków lęgowych Polski

Areał lęgowy
Trznadel występuje w całej Palearktyce, z wyjątkiem rejonów całkowicie pozbawionych
roślinności drzewiastej lub krzewiastej (wysokie góry, tundra, stepy).
Jest gatunkiem charakterystycznym dla strefy przejściowej między terenami
otwartymi a zadrzewionymi.
Rozmieszczenie w Polsce
W Polsce trznadel jest rozmieszczony dość równomiernie. Wyraźnie unika jednak
zwartych kompleksów leśnych oraz dużych aglomeracji miejskich. Najwyższe
zagęszczenia osiąga w regionach o urozmaiconym krajobrazie rolniczym
i urozmaiconej rzeźbie: w pasie pojezierzy i pogórzy.
Wymagania środowiskowe
Najważniejszym czynnikiem decydującym o występowaniu trznadla jest obecność
drobnych zadrzewień. Zagęszczenie populacji rośnie gwałtownie wraz ze
wzrostem powierzchniowego udziału zadrzewień w krajobrazie, ale tylko do
poziomu ok. 5%. Dalszy wzrost ilości zadrzewień nie wpływa już na zagęszczenie
populacji. Trznadel wyraźnie unika zwartych obszarów wnętrza lasu,
preferuje natomiast urozmaicony krajobraz rolniczy. Optymalny udział pól
w krajobrazie, przy którym zagęszczenia są najwyższe, mieści się w zakresie
20–80%. Trznadel jest gatunkiem unikającym terenów zwartej zabudowy oraz
miejsc o silnej antropopresji. Obecność liniowych zadrzewień oraz ekotonów
wpływa korzystnie na zagęszczenie populacji, choć wydaje się, że optymalny
udział powierzchniowy tych elementów krajobrazu powinien wynosić od kilku
do kilkunastu procent.
Rozpowszechnienie,
wielkość krajowej populacji i trendy
Trznadel jest gatunkiem rozpowszechnionym i licznym. Przeciętne zagęszczenie
krajobrazowe wynosi 7,94 pary/km 2 (7,69–8,21), a liczebność krajowej populacji
szacuje się na ok. 2,5 miliona par lęgowych. W Polsce w latach 2000–2010
liczebność populacji trznadla zmniejszała się w tempie ok. 1,8% rocznie. Spadki
rozpowszechnienia nie są aż tak znaczące, ale również wyraźnie zauważalne.
Podobne zjawisko ma miejsce w całej Europie, gdzie trznadel też wykazuje
umiarkowane spadki liczebności.
Wnioski dla ochrony
Szybki spadek liczebności trznadla obserwowany w Polsce w ostatniej dekadzie
jest jednym z bardziej nieoczekiwanych wyników projektu MPPL. Biorąc pod
uwagę bardzo wysokie rozpowszechnienie gatunku, znamionujące jego plastyczność
w wyborze siedlisk, oraz rozpoznane wymogi środowiskowe – trudno
wskazać możliwe powody ciągłego zmniejszania się liczebności trznadla. Ustalenie
przyczyn postępującego spadku liczebności jednego z trzech najpospolitszych
krajowych gatunków ptaków powinno stanowić priorytet badawczy
w najbliższych latach.
Ryc. 2. Ważność predyktorów
Fig. 2. Importance of predictors
Ryc. 1. Najważniejsze czynniki środowiskowe wpływające na zagęszczenie populacji
trznadla
Fig. 1. Partial response curves for the main predictors influencing population densities
of Yellowhammer
Ryc. 3. Trendy liczebności populacji (A) i rozpowszechnienia (B) trznadla
Fig. 3. Population trend (A) and occupancy trend (B) of Yellowhammer
181