Atlas pospolitych ptaków lęgowych Polski

Areał lęgowy
Bażant jest gatunkiem azjatyckim. Został introdukowany w Europie już w czasach
rzymskich i obecnie występuje powszechnie niemal na całym kontynencie.
Poza Europą został wsiedlony w Australii, na Nowej Zelandii i w Ameryce Północnej.
Rozmieszczenie w Polsce
Na południu Polski liczny, w północnej części kraju nieliczny, a na pozostałym
obszarze średnio liczny gatunek lęgowy krajobrazu rolniczego. Najliczniejszy
w regionach, w których dziko żyjąca populacja jest zasilana osobnikami z hodowli
– głównie na Górnym Śląsku, Podkarpaciu i w Małopolsce. Nieliczny lub
nawet bardzo nieliczny na ziemi lubuskiej, Pomorzu i Mazurach, gdzie w wielu
miejscach nie występuje w ogóle, co jest zgodne z wcześniejszymi wynikami
badań rozmieszczenia (Sikora et al. 2007).
Wymagania środowiskowe
Zagęszczenie populacji bażanta niekoniecznie świadczy o jego preferencjach
środowiskowych. Duża część osobników pochodzi z hodowli i obserwowane
wzorce mogą wynikać zarówno z wybiórczości środowiskowej tego gatunku, jak
i aktywności hodowców oraz myśliwych.
Liczebność bażantów zależy głównie od gęstości sieci osadniczej. Bażant unika
dużych kompleksów leśnych i występuje w krajobrazie rolniczym, z reguły
w pobliżu człowieka. Preferuje typowy krajobraz wiejski z dużą ilością małych
gospodarstw, sadów, łąk, obszarów z luźną roślinnością krzewiastą i zbiorowisk
wysokiej roślinności zielnej. Jest gatunkiem ciepłolubnym – zagęszczenia rosną
wraz ze wzrostem średniej temperatury rocznej.
Rozpowszechnienie,
wielkość krajowej populacji i trendy
W skali całego kraju bażant jest średnio liczny – przeciętne zagęszczenie wynosi
0,50 pary/km 2 (0,39–0,65). Mapa zagęszczenia populacji wskazuje na wyraźny
gradient liczebności w kierunku północ–południe, wynikający zapewne z rozkładu
temperatur oraz intensywności zasilania dzikich populacji osobnikami
z hodowli wolierowych. W Polsce bażant jest coraz liczniejszy. W roku 2000
oceniono wielkość krajowej populacji na ok. 50 tysięcy par, a w roku 2010 już
niemal na 200 tysięcy.
Wnioski dla ochrony
Bażant należy do gatunków, które w ostatniej dekadzie najszybciej zwiększały
swą liczebność w granicach Polski. Nie jest jasne, w jakim stopniu obserwowany
przyrost populacji wynika z ciągłego wsiedlania ptaków pochodzących z hodowli,
a w jakim odzwierciedla rozrodczość i przeżywalność ptaków żyjących
dłużej w warunkach naturalnych. Prawdopodobnie wpływ wsiedleń na łączną
liczebność bażantów jest nieznaczny, z uwagi na niską przeżywalność wypuszczanych
osobników (Kamieniarz 2007, 2008). W licznych badaniach (głównie
telemetrycznych) wykazywano, że osobniki wsiedlane mają wyraźnie niższą
przeżywalność niż ptaki z wolno żyjącej populacji, a produktywność wsiedlanych
kur jest nieporównanie niższa niż kur dzikich (Hill i Robertson 1988; Brittas
et al. 1992; Leif 1994; Musil i Connelly 2009). W tej sytuacji programy mające na
celu dalsze introdukcje bażantów hodowanych w niewoli nie znajdują uzasadnienia
potrzebami zachowania liczebności lokalnych populacji bażanta.
Ryc. 2. Ważność predyktorów
Fig. 2. Importance of predictors
Ryc. 1. Najważniejsze czynniki środowiskowe wpływające na zagęszczenie populacji
bażanta
Fig. 1. Partial response curves for the main predictors influencing population densities
of Common Pheasant
Ryc. 3. Trendy liczebności populacji (A) i rozpowszechnienia (B) bażanta
Fig. 3. Population trend (A) and occupancy trend (B) of Common Pheasant
35