Atlas pospolitych ptaków lęgowych Polski
Atlas pospolitych ptaków lÄgowych Polski
Atlas pospolitych ptaków lÄgowych Polski
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Areał lęgowy<br />
Zasięg pliszki górskiej jest nieciągły. Występuje w północno-zachodniej Afryce,<br />
w zachodniej, południowej i środkowej Europie oraz na wschodzie Palearktyki,<br />
od Uralu w głąb Azji aż po Pacyfik. Gatunek politypowy o niejasnym statusie<br />
taksonomicznym (Voelker 2002).<br />
Rozmieszczenie w Polsce<br />
W górach średnio liczny, na pozostałym obszarze bardzo lub nawet skrajnie<br />
nieliczny gatunek lęgowy związany z dolinami wartkich rzek i strumieni. Najwyższe<br />
zagęszczenia osiąga w Karpatach i Sudetach oraz na ich przedgórzach.<br />
Izolowane stanowiska stwierdzono na ziemi lubuskiej, Dolnym Śląsku, w Jurze<br />
Krakowsko-Częstochowskiej, Górach Świętokrzyskich i na Roztoczu (Tomiałojć<br />
i Stawarczyk 2003; Sikora et al. 2007). Pliszka górska dość równomiernie występuje<br />
na Pomorzu Zachodnim, gdzie jest nieliczna.<br />
Wymagania środowiskowe<br />
Pliszka górska została stwierdzona zaledwie na 33 spośród 780 przebadanych<br />
powierzchni (z czego zaledwie 9 powierzchni poza górami), więc dysponujemy<br />
niewielką ilością wiarygodnych danych dotyczących jej liczebności. Niemniej<br />
jednak jest to gatunek silnie zmniejszający liczebność i wyspecjalizowany i dlatego<br />
wyniki predykcji wydają się warte opublikowania.<br />
Pliszka górska zasiedla doliny wartko płynących strumieni o urozmaiconej<br />
strukturze koryta (kamienie, zróżnicowane rodzaje dna), co zapewnia jej odpowiednią<br />
bazę pokarmową. Tak drobne elementy środowiska nie mogą być<br />
wykryte za pomocą teledetekcji satelitarnej. Jednak występowanie takich właśnie<br />
cieków wodnych jest zależne od rzeźby. Stąd najważniejszym czynnikiem<br />
(w skali krajobrazowej) wpływającym na zagęszczenie populacji pliszki górskiej<br />
jest urozmaicenie rzeźby oraz wysokość nad poziomem morza. Z tych samych<br />
powodów gatunek ten preferuje chłodny, górski klimat o wysokich opadach<br />
i wyraźnej sezonowości. Duże urozmaicenie struktury i pokrycia terenu ma korzystny<br />
wpływ na zagęszczenie populacji pliszki górskiej, szczególnie obecność<br />
drobnych lasów i zadrzewień o skomplikowanym kształcie. Gatunek ten nie<br />
stroni od człowieka.<br />
Rozpowszechnienie,<br />
wielkość krajowej populacji i trendy<br />
W skali całego kraju pliszka górska jest gatunkiem nielicznym, a przeciętne zagęszczenie<br />
wynosi 0,059 pary/km 2 (0,040–0,087). Rozmieszczona jest jednak<br />
bardzo nierównomiernie. W górach jest średnio liczna i zagęszczenia sięgają<br />
kilku par/km 2 , w nizinnych i płaskich regionach kraju nie występuje w ogóle<br />
(ew. jest skrajnie nieliczna). Liczebność krajowej populacji szacuje się na ok. 18<br />
tysięcy par <strong>lęgowych</strong>. W Europie ogólny trend jest stabilny, choć stwierdzono<br />
duże zróżnicowanie regionalne i spore wahania liczebności (Robinson 2005).<br />
W Polsce populacja pliszki górskiej wykazuje umiarkowany spadek liczebności,<br />
aczkolwiek wnioskowanie nie jest tu pewne ze względu na małą próbę i niezbyt<br />
wiarygodne oszacowania dla pierwszego roku badań. Rozpowszechnienie<br />
w ostatniej dekadzie nie zmieniło się istotnie.<br />
Wnioski dla ochrony<br />
Wydaje się, że liczebność pliszki górskiej jest przede wszystkim limitowana<br />
warunkami klimatycznymi. Jest to ewidentnie gatunek zimnolubny, przystosowany<br />
do życia w chłodnym klimacie. Świadczą o tym choćby dane z południowych<br />
krańców zasięgu tego gatunku, gdzie stwierdzono istotnie mniejszą<br />
wielkość lęgu (Rodríguez i Rodríguez 2007; Bougaham et al. 2011). Dodatkowo<br />
pliszka górska jest związana z dolinami niewielkich, wartkich cieków wodnych<br />
i jest przy tym gatunkiem silnie terytorialnym (terytorium rozciąga się zawsze<br />
wzdłuż strumienia i ma z reguły długość ok. 1 km), co w naturalny sposób ogranicza<br />
pojemność siedliska. Czynnikiem ograniczającym liczebność populacji jest<br />
też postępujące zanieczyszczenie wód płynących: pliszka górska (podobnie jak<br />
pluszcz) jest bardzo wrażliwa na zawartość biogenów i zakwaszenie wody, a także<br />
na ogólną degradację środowiska w zlewni bezpośredniej. Z powodzeniem<br />
może być więc wykorzystywana jako wskaźnik czystości i stopnia naturalności<br />
cieków wodnych (Larsen et al. 2010). Głównymi przyczynami strat w lęgach<br />
pliszki górskiej są drapieżnictwo oraz porzucenia gniazd wywołane gwałtownymi<br />
epizodami załamania pogody (Smiddy i O’Halloran 1998). Najprawdopodobniej<br />
podstawowymi czynnikami kształtującym liczebność populacji pliszki<br />
górskiej w najbliższej przyszłości będą warunki klimatyczne i pogodowe oraz<br />
degradacja dolin śródleśnych strumieni i mniejszych rzek.<br />
Ryc. 2. Ważność predyktorów<br />
Fig. 2. Importance of predictors<br />
Ryc. 1. Najważniejsze czynniki środowiskowe wpływające na zagęszczenie populacji<br />
pliszki górskiej<br />
Fig. 1. Partial response curves for the main predictors influencing population densities<br />
of Grey Wagtail<br />
Ryc. 3. Trendy liczebności populacji (A) i rozpowszechnienia (B) pliszki górskiej<br />
Fig. 3. Population trend (A) and occupancy trend (B) of Grey Wagtail<br />
73
Change language