Atlas pospolitych ptaków lęgowych Polski

Areał lęgowy
Wilga występuje w zachodniej Palearktyce, na wschodzie sięgając aż do Ałtaju.
Północna granica zasięgu z reguły nie przekracza 60°N. Omija stepowe obszary
Azji Środkowej, natomiast występuje w Azji Mniejszej i Afryce Północnej. W Europie
rozmieszczona dość równomiernie, jednak unika wyższych gór oraz okolic
chłodnych i o wysokich opadach (rzadka na Wyspach Brytyjskich i w Skandynawii).
Rozmieszczenie w Polsce
Średnio liczny gatunek lęgowy luźnych drzewostanów. Wilga jest najliczniejsza
na nizinach i wyżynach środkowej i wschodniej Polski. Unika gór, pobrzeży Bałtyku
i zdecydowanie mniej liczna w pasie pojezierzy. Model zagęszczeń gatunku
wykorzystujący omówione niżej predyktory siedliskowe przewiduje, że wilga
nie występuje lub występuje skrajnie nielicznie na rozległych obszarach Pomorza
Środkowego i Pomorza Gdańskiego.
Wymagania środowiskowe
Zagęszczenie populacji wilgi jest przede wszystkim limitowane czynnikami
klimatycznymi. Gatunek ten występuje w klimacie kontynentalnym o wysokich
średnich temperaturach rocznych, dużych amplitudach dziennych temperatur,
ciepłych latach, niskich i silnie sezonowych opadach. W obrębie obszarów o odpowiednich
warunkach klimatycznych preferuje mozaikę krajobrazową z dużym
udziałem skrajów lasu, korytarzy leśnych, drobnych zadrzewień oraz niewielkich
gospodarstw wśród ekstensywnie użytkowanych obszarów rolniczych ze
sporą domieszką łąk, pastwisk i ugorów. Unika natomiast okolic intensywnie
użytkowanych rolniczo, z wysokim udziałem pól uprawnych i dużych gospodarstw.
Generalnie nie lubi zwartych kompleksów leśnych, ale na obszarach pozbawionych
swojego optymalnego środowiska (dużej ilości ekotonów) potrafi
gniazdować nieraz we wnętrzu nawet dużych kompleksów borów sosnowych,
pod warunkiem, że są one wystarczająco urozmaicone przestrzennie (poręby,
luki w drzewostanie, rozległe polany, doliny śródleśnych strumieni). Wilga jest
gatunkiem wyżyn i nizin (optimum poniżej 400 m n.p.m.), unika gór, preferuje
natomiast krajobraz o urozmaiconej rzeźbie, co zapewne sprzyja silnemu zróżnicowaniu
pokrycia terenu.
Rozpowszechnienie,
wielkość krajowej populacji i trendy
Wilga jest średnio liczna, jedynie lokalnie, w optymalnych środowiskach, potrafi
być liczna. Na sporym terytorium będącym pod silnym wpływem morskiego
klimatu Bałtyku (Kaszuby) pomimo dużej dostępności odpowiednich biotopów,
jest nieliczna lub nawet skrajnie nieliczna. Przeciętne zagęszczenie krajobrazowe
w przeliczeniu na obszar całego kraju wynosi 0,76 pary/km 2 (0,70–0,83).
Liczebność krajowej populacji szacuje się na ok. 240 tysięcy par lęgowych. W Europie
trend liczebności wilgi jest stabilny, aczkolwiek w ostatnich latach wykazuje
stałą tendencję wzrostową. W Polsce stwierdzono umiarkowany wzrost
(zwłaszcza po roku 2006) przy stabilnym rozpowszechnieniu gatunku.
Wnioski dla ochrony
Liczebność wilgi w Polsce nie wydaje się współcześnie limitowana dostępnością
dogodnych siedlisk lęgowych. Większe znaczenie zdają się mieć czynniki
klimatyczne, ograniczające występowanie wilgi na północy Polski. Zmiany liczebności
pomiędzy kolejnymi latami są prawdopodobnie kształtowane przez
sytuację panującą na zimowiskach zlokalizowanych we wschodniej części Afryki
Równikowej. Sugerują to dodatnie korelacje wskaźnika liczebności wilgi ze
wskaźnikami dudka, gąsiorka czy słowika rdzawego.
Ryc. 2. Ważność predyktorów
Fig. 2. Importance of predictors
Ryc. 1. Najważniejsze czynniki środowiskowe wpływające na zagęszczenie populacji
wilgi
Fig. 1. Partial response curves for the main predictors influencing population densities
of Eurasian Golden Oriole
Ryc. 3. Trendy liczebności populacji (A) i rozpowszechnienia (B) wilgi
Fig. 3. Population trend (A) and occupancy trend (B) of Eurasian Golden Oriole
147