Plan zarządzania dla obszaru Biebrzański Park Narodowy

1.3.3. Siedliska
Na obszarze Biebrzańskiego Parku Narodowego zdecydowanie dominują siedliska
nieleśne, zajmując 74% jego powierzchni. Pozostałe 26% areału pokrywają lasy. Wśród terenów
otwartych największy udział mają szuwary, turzycowiska oraz torfowiska, natomiast olsy i lasy
mieszane bagienne dominują wśród siedlisk leśnych.
Siedliska wymienione w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej występują na obszarze
14 239 ha (24% powierzchni BPN) i naleŜą do 15 typów (Bartoszuk 2005). Wśród nich znajduje
się 5 siedlisk priorytetowych, zajmujących łącznie obszar blisko 45 000 ha (Tabela 28).
Rozmieszczenie poszczególnych zbiorowisk roślinnych przedstawiono na mapach: 13a, 13b, 13c.
W przypadku Biebrzańskiego Parku Narodowego jednym z głównych problemów
ochrony otwartych terenów bagiennych jest postępujący proces ich zarastania krzewami i trzciną.
W przeszłości duŜa część obszaru Parku była wykaszana ręcznie. Siano układano w stogi a jego
wywóz odbywał się w okresie zimowym.
Po drugiej wojnie światowej stopniowo zmniejszało się zainteresowanie uŜytkowaniem
bagiennych łąk. Największe nasilenie zarzucania gospodarowania na tych obszarach nastąpił w
latach .70 XX wieku. Praktycznie zupełnie zaprzestano wykaszania ręcznego, koszenie odbywało
się jedynie w miejscach podsuszonych, gdzie moŜliwy był dostęp maszyn rolniczych.
Przykładowo w 2008 roku, w granicach BPN wykoszono około 4,8 tys. ha gruntów. W latach
bardziej suchych powierzchnia wykaszana obejmowała nawet ponad 10 tys. ha, natomiast w
latach mokrych spadała poniŜej 4 tys. ha (dane własne BPN).
Było to jedną z głównych przyczyn wzrostu udziału obszarów zaroślowych i leśnych
w krajobrazie doliny Biebrzy. Brak działań hamujących zarastanie torfowisk groził opanowaniem
duŜych ich powierzchni przez zakrzaczenia, lasy brzozowe oraz trzcinę. Proces taki powoduje
utratę siedlisk wielu gatunków roślin i zwierząt, szczególnie ptaków związanych z mokradłami.
ZagroŜenie zarastaniem terenów otwartych dostrzeŜone zostało stosunkowo dawno. Skalę
procesu w latach 2000. przedstawiono w tabeli 29. Według danych zawartych w
niezatwierdzonym Planie Ochrony Biebrzańskiego Parku Narodowego zabiegami ochrony
czynnej, z róŜną częstotliwością, powinny zostać objęte wszystkie tereny nieleśne.
Po 2008 r. dzięki programom rolnośrodowiskowym zwiększyło się zainteresowanie
uŜytkowaniem podmokłych łąk. Przystosowanie do prac na bagnach ratraków stworzyło
techniczne moŜliwości koszenia tych obszarów. Na gruntach Skarbu Państwa dzięki dzierŜawom
zabiegami zostało objętych blisko 7 tys. ha turzycowisk.
58