TUZLU SU SALTWATER

242 Dominique Cardon
Antoloji / Anthology
243
Life cycle
carmine red. The dark red first instars appear in November and December.
pearly violet in colour. Those of the males are usually smaller, about the size of a buckwheat grain.
Habitat and distribution
Armenian carmine scale insects feed on the roots, rhizomes and culm base of two different host
plants, both grasses (Graminae). The first, called sez in Armenian, is Aeluropus littoralis (Gouan)
Paul. (incl. A. pungens (Bieb.) C. Koch), known as pribrezhnitsa in Russian. This is a grass that
has prostrate culms and forms thick elongated rhizomes. It grows on sandy soils near the sea or
in solonchaks (saline soils). The second is the common reed (Phragmites communes Trin. (= P.
australis Trin. ex Stend.)), known in Russian as trostnik.
David Freedberg & Vittorio Gallese
Selected by Aslı Çavuşoğlu
Estetik Deneyimde Hareket, Duygu ve Empati (2007)
Sanatın nasıl tanımlanacağı konusunda bir fikir birliği olmasa da, sanatın doğası sorunu
(her nasıl tanımlanıyorsa), “nöroestetik” denen yeni bir araştırma sahası açmış olan bilişsel
nörobilimcilerin ilgisini çekmiştir. Beynin görsel kısmının psikofiziksel ve nörobilişsel bilgisine
dayanarak, sanatın ne olduğunu ve ondan ne gibi estetik hazlar aldığımızı açıklayacak
değişmez ve evrensel algı kuralları türetmek yönünde başka girişimler de mevcuttur.
Biz ise burada farklı bir strateji izliyoruz. Öncelikle, görsel sanat çalışmalarının sanatsal boyutunu
“parantez” içine alıyoruz ve bu gibi çalışmalar üzerine görsel içeriklerinden yararlanarak
düşünme sürecinde uyarılan cisimleşmiş fenomenlere odaklanıyoruz. “Görüntülerin
[empatik] gücü”nün altında yatan nöral mekanizmaları resimliyor ve cisimleşmiş simülasyonun
ve bunun yol açtığı empatik hislerin çok önemli bir role sahip olduğunu gösteriyoruz.
İkinci olarak, aynı empatik çerçeve içinde kalarak, sanat yapıtlarının etkilerinin tek bir veçhesini,
yani onları üretirken yapılan belirli jestlerin hissedilen etkisini ele alıyoruz.
…
20. yüzyıl sanat tarihi ve sanat eleştirisinin büyük bir bölümü, duyguların hayli bağlamsal ve
sınıflandırılamayan bir niteliği olduğuna dayanarak, duygusal yanıtlara işaret eden bulguları
göz ardı etmiş ve estetiğe ilişkin tümüyle bilişsel ve cisimsiz bir yaklaşıma öncelik vermiştir.
(1) Gerçekten de, empatinin doğasını ve empati ile duygudaki duyumotor etkinliğin rolünü
açıklığa kavuşturan hatırı sayılır nörobilimsel kanıtlar, sanat ve sanat tarihi üzerine mevcut
yazında tamamen göz ardı edilmektedir. Bizim amacımız ise, sanat yapıtlarına verilen empatik
yanıtlara ilişkin, safi içebakışlı, sezgisel ya da metafizik olmayıp beyinde kesin ve tanımlanabilir
maddi bir temeli olan bir teori öne sürerek bu boşluğu doldurabilmek.
…
Ayna nöronların keşfi, çoğunlukla, bir sanat yapıtında temsil edilen ya da bu eserin yapımının
içerdiği zımni devinimlerin sezdirdiği eylemlerin bariz imitasyonu yoluyla, sık görülen ama
şimdiye kadar açıklanmamış olan fiziksel tepki hissinin nöral dayanaklarını aydınlatır; bu
ayna nöronlar aynı zamanda resim, heykel ve mimarideki (bunların antropomorfik ve figüratif
tarzlarıyla da sınırlı kalmayacak şekilde) devinim algısına verilen yanıtlar ile bu gibi çalışmaların
uyandırdığı duygular arasındaki ilişkiyi çok daha açık bir şekilde anlayabilme olanağı
sunar. Meseleyi daha anlaşılır kılmak, kısa ve öz tutabilmek adına, eylemler, niyetler ve nesnelerin
gözlemlenmesini duygular ve duyumsamalardan ayrı olarak ele alacağız. Bu alanlar, birbirinden
bağımsız olmak şöyle dursun, pek çok şekilde ve şimdi araştırmaya koyulacağımız
mekanizmalar aracılığıyla sıkıca iç içe geçmiş haldedir. Eylemlerin gözlenmesiyle başlayalım.
Şebeklerin premotor ve arka paryetal kortekslerindeki ayna nöronlarının keşfedilmesinin
açıklığa kavuşturduğu gibi, bir eylem yerine getirildiğinde deşarj olan nöronlar, bu aynı
eylem gözlendiğinde de deşarj olmaktadır. Daha sonraları, insanda ön premotor korteks
(Brodmann’ın alan 44’ünü de kapsar) ve arka paryetal kortekste de bir ayna nöron sisteminin
(mirror neuron system – MNS) bulunduğu gösterilmiştir. MNS aktive olduğunda, bir
eylemin –özellikle, amaca dönük bir eylem– gözlemlenmesi, bu eylemin yerine getirildiği
sırada aktif olan aynı nöral ağların aktive olmasına yol açar.
…
Sonuç yerine
Otomatik empatik yanıtlar, imajlara ve sanat yapıtlarına yanıtın temel bir düzeyini oluşturur.
Bu yanıtların altında, imajların yönelimsel ve duygusal içeriklerinin doğrudan deneyimsel
bir kavranışına olanak veren cisimleşmiş bir uyarım süreci yatar. İmajlara verilen tepkinin bu
temel düzeyi, bunların sanat olarak etkililiklerinin her türden kavranışı için elzem hale gelir.
Tarihsel ve kültürel ya da bağlamsal faktörler, görsel sanat yapıtlarının empatik kavranışında
ortaya çıkan nöral süreçleri göz önünde bulundurmanın önemiyle çelişmez.
Çeviren Münevver Çelik
(1) E. H. Gombrich’in 1960 tarihli Art and Illusion [Sanat ve İllüzyon] adlı kitabı, “resimsel temsilin
psikolojisi”ne ayrılmıştır. Bununla birlikte, burada pratik olarak sanata verilen duygusal ve
empatik yanıtlara ayrılmış olan hiçbir şey yoktu. O dönem itibarıyla duygular estetik alandan
tamamen atılmış bulunuyordu. Bu duruş, R. H. Collingwood tarafından The Principles of Art’ta
(1938) [Sanatın İlkeleri] bir kanon haline getirildi. Kant’ı takip eden Collingwood, sanatın duygusal
olandan, fiziki ve kendiliğinden yanıtlar alanından ayrılması gerektiğine inanıyordu. Sanat safi
bir bilme sorunu olarak düşünülür olmuştu. Nelson Goodman “estetik deneyimde duyguların
bilişsel olarak işlediğini” vurguluyordu. Clement Greenberg ise kendini resim düzleminin algısının
bilişsel değerlendirmesine vakfetmişti. Sanata verilen yanıtlarda safi tarihsel, kültürel ve toplumsal
faktörleri vurgulaması itibarıyla, 1970’lerin “yeni sanat tarihi” de yanıtın bilişsel-öncesi düzeylerinin
olanaklılığını öne süren yaklaşımlara şiddetle direnmiştir. Duygusal, empatik olanın ve bilişsel olmayan
bedensel yanıt alanının bu şekilde tasfiyesi, 20. yüzyılın büyük kısmının tipik bir niteliğidir.
Motion, Emotion and Empathy
in Aesthetic Experience (2007)
Although no consensus has been reached on how to define art, the problem of the nature of
art (however so defined) has attracted the interest of cognitive neuroscientists who opened a
field of research named ‘neuroesthetics’. Other attempts have been made to derive invariant
universal perceptual rules to explain what art is, and what aesthetic pleasures we derive from
it, on the basis of psychophysical and neurocognitive knowledge of the visual part of the brain.
Here, we pursue a different strategy. First, we ‘bracket’ the artistic dimension of visual works of
art and focus on the embodied phenomena that are induced in the course of contemplating
such works by virtue of their visual content. We illustrate the neural mechanisms that under-