21.12.2013 Views

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

aseTi sinonimuri wyvilebi mravlad gvxvdeba.<br />

msgavs leqsikur wyvilTa analizi TavisTavad aCens ki-<br />

Txvas, ra garemoSi, ra viTarebaSi unda esesxebina bzifur dialeqts<br />

qarTuli sityvebi. vvaraudobT, am mimarTulebiT kvlevis<br />

gagrZeleba bevr saintereso kiTxvaze gagvcems pasuxs.<br />

kombalze... –sadaobiTi. maSasadame, isini struqturulad sxvadasxva<br />

niuansisani arian.<br />

3) zemoT ganxiluli winadadebebi ar arian Serwymulni<br />

ara marto imitom, rom sxvadasxva brunvaSi dganan da imarTvian,<br />

aramed imitomac, rom maTTan sxvadsxvagvari semantikuri mimarTebaa.<br />

vfiqrobT, dasaxelebuli winadadebebi rTuli Tanwyobili<br />

winadadebebia. msgavsi tipi unda gavaerTianoT Tanwyobil<br />

winadadebaTa calke wyebis saxiT.<br />

T e a b u r y u l a Z e<br />

rTuli TanwKobi<br />

wKobili wina<br />

nada<br />

dade<br />

debis erTi saki<br />

kiTxi<br />

Txisa<br />

saTvis<br />

qarTul<br />

TulSi<br />

1) saenaTmecniero literaturaSi agebulebis mixedviT<br />

gamoyofen sami tipis winadadebas: martivs, rTuls (Tanwyobilsa<br />

da qvewyobils) da Serwymuls. xSirad Cndeba xolme sadavo<br />

sakiTxebi imasTan dakavSirebiT, rogori wyobisaa winadadeba:<br />

rTuli Tanwyobili Tu Serwymuli? sakiTxis sirTules iwvevs<br />

is faqtic, rom, rogorc cnobilia, Serwymuli winadadeba zogjer<br />

momdinareobs rTul Tanwyobil winadadebaTagan.<br />

2) qarTulSi gvxvdeba aseTi tipis winadadebebi: `im qar-<br />

Tuli puris madlis eSxiT<br />

xiT, simar<br />

marTliT<br />

TliT, qaRald<br />

Raldze<br />

gadamaqvs~<br />

(g.leon.); `mudmiv iara<br />

raRiT<br />

da kombal<br />

balze<br />

uWiravs Tvali~ (m.javax.);<br />

`Cumi xmiT, nana<br />

nasa<br />

saviT<br />

daiwyo~ (m.javax.); `poetebi mxolod<br />

qaRald<br />

Raldze<br />

ze, riTme<br />

mebiT<br />

molaparakeni rodi arian~ (g.leon.)<br />

erTi SexedviT aseTi wyobis winadadebebi SeiZleboda CagveTvala<br />

ubralodamatebebian Serwymul winadadebebad. radgan<br />

marTva Semasmenelsa da ubralo damatebebs Soris calmxrivia<br />

da zmnisagan modis, TiTqos Serwymuli tipis winadadebisaTvis<br />

ar unda hqonoda mniSvneloba sxvadasxva brunvas. yvelgan ubralo<br />

damatebebia(simarTliT, eSxiT, qaRaldze, iaraRiT...), magram<br />

aq araerTgvari ubralo dmatebebi gvaqvs: simarTliT, eSxiT,<br />

iaraRiT saWurvlis ubralo damatebebia, xolo qaRaldze,<br />

20<br />

S a l v a g a b e s k i r i a<br />

xeTu<br />

Turi masa<br />

salis Seswav<br />

swavlis mniSvne<br />

vnelo<br />

loba qarTu<br />

Tuli enis<br />

isto<br />

tori<br />

riisa<br />

saTvis<br />

moxsenebaSi gamoTqmuli Tvalsazrisis Tanaxmad, uZvelesi<br />

indoevropuli enis xeTuris (nesituri) araindoevropuli fenis<br />

mniSvnelovan komponents qarTuli warmoadgens, romlis nawili<br />

xaTuri (protoxeTuri) warmomavlobisaa.<br />

mkvlevarTa mier gamovlenili mravali xeTur-qarTveluri<br />

paraleli axsnilia, rogorc indoevropul-qarTvelur saerTo<br />

kontinuumidan momdinare an xeTebisgan qarTvelebis mier Se-<br />

Tvisebul masalad. am ukanasknels mcire aziidan Zvel iberiaSi<br />

gadmosaxlebul xeTizebul mesxTa memkvidreobadac miiCneven.<br />

xeTuri enisa da nawilobriv xaTuris, romelic xeTologebis<br />

azriT, Zv. w. II aTaswleulSi `STanTqes~ indoevropulma<br />

enebma, monacemebis ganxilva qarTulTan avlens Kvela enobriv<br />

doneze arsebul Tanxvedrebs, gansakuTrebiT morfologiaSi:<br />

saerTo brunvis niSnebi, qarTuli nacvalsaxelebis xeTur<br />

zmnis uGvlilebaSi gamoKeneba, qarTulis msgavsad xeTurSi dativi<br />

da lokativi ar ganirCeva.<br />

xeTebis panTeonis, romelzedac xaTebis didi gavlena eyvs<br />

ar iwvevs, GvTaebaTa saxelebi Zvel saqarTveloSi darCa, ro-<br />

21

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!