arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI

gorc: 1. warmarTul GvTaebaTa saxelebi, mag.: armazi, zadeni,
Telefia. 2. piris saxelebi: Tarxuni, daTa, talia, xuxa. 3. sazogado
saxelebi: Tаr-u `amindis GvTaeba~, qarT. dar-i, šant `yeqa-quxilis,
elvis GvTaeba~, qarT. SanT-i.
mkvlevarTa nawili fiqrobs, rom Zveli iberiis dedaqalaqis
GvTaebaTa nawili iranulia (armazi, zadeni), gaim ki semituradaa
miCneuli (n. mari). moxsenebaSi gatarebulia Tvalsazrisi,
rom warmarTobis epoqis GvTaebebi qarTulia _ `Zvelni
GmerTni mamaTa CvenTani~. qarTuli Teonimebi xeTur teqstebSi
kanonzomieradaa gadmocemuli, piruku ki dabrkolebebs awKdeba.
mag. qarT. armaz-i `mTvaris GvTaeba~ > xeT. arma `mTvare~,
sadac armazis bolokiduri Tanxmovani xeTurSi saxelobiTi
brunvis niSnad iqna gaazrebuli.
didi msgavseba vlindeba winaaziur da qarTvelur toponimebs
Soris, romelTa nawilsac qarTveluri formantebi da
etimologia aqvs. arqaulobis TvalsazrisiT hidronimebia
gamosaKofi, xeTebis udidesi mdinare, klasikuri periodis halisi
(Sdr. qarT. Gele: zan. Gal-i), Topada (tba kapadokiaSi)
da sxva.
Ḫatt (`xaTis qveKana da misi dedaqalaqi~), Ḫattusa da Ḫattu
(xeTebis dedaqalaqi) qarTuli sakuTari saxelebis semiturenovan
gadmocemas unda warmoadgendes.
eTno-toponim qarTudan (`qarTveli~, `qarTvelTa qveKana~,
romlis zanuri SesatKvisia qorTu `aGmosavleT saqarTvelos
mkvidri, qarTveli~), SesaZloa, migveGo qarTus-i, e. i. qarTus
qalaqi. am ukanasknelisgan aqaduri enis fonetikuri normebis
mixedviT unda iKos miGebuli xeTebis dedaqalaqis xaTuri
forma Ḫattus.
qarTu udevs qarTvelTa TviTsaxelwodeba qarTvels safuZvlad.
dedaqalaqebis oreulebis TvalsazrisiT aGsaniSnavia kapadokiaSi
mesx eTnonimidan miGebuli mazaka da Zveli iberiis
dedaqalaqi mcxeTa (← *mesxTa).
22
termin xaT-s ukavSirdeba aseve ḫattili `xaTuri ena~, `xaTu-
rad~, iseve rogorc luwili `luviuri ena~, palaili `palauri ena~.
-ili sufiqsi qarTuli -el-is gadmocemas unda warmoadgendes,
romelic reliqturad Zvel qarTulSic dasturdeba: ebraeli
ena. Zvel qarTulSi enebTan ixmareba -ebr (Sdr. xeT. iṷr `msgavsad~).
amgvarad, uZveles, `xeTuri~ periodis qarTulSi am funqciiT
ixmareboda -el sufiqsi, Zvel qarTulSi -ebr (romelic
ibr formiT somxurma enamac isesxa), xolo axal qarTulSi
-ur- / -ul damkvidrda.
l e l a g i g l e m i a n i
redup
dupli
lika
kaci
ciiT iT miGebuli zmnisar
sarTe
Tebi svanur
nurSi
ÒÄÃÖÐËÉÊÀÝÉÀ, ÒÏÂÏÒÝ ÀáÀË ÓÉÔÚÅÀÈÀ ßÀÒÌÏÄÁÉÓ ÄÒÈ-ÄÒÈÉ
ÓÀÛÖÀËÄÁÀ, ßÀÒÌÏÃÂÄÍÉËÉÀ ÒÏÂÏÒÝ ÓÅÀÍÖÒ ÓÀáÄËÄÁÓÀ ÃÀ ÆÌÍÄÁÛÉ,
ÉÓÄ ÆÌÍÉÓÀÒÈÄÁÛÉÝ, ÊÄÒÞÏÃ, ÃÀÓÔÖÒÃÄÁÀ ×ÖÞÉÓ ÂÀÏÒÊÄÝÄÁÉÓ
ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÛÄÌÈáÅÄÅÄÁÉ.
1. ÂÅáÅÃÄÁÀ ÖÊÀÅÛÉÒÏ ×ÖÞÄÂÀÏÒÊÄÝÄÁÖËÉ ÆÌÍÉÓÀÒÈÄÁÉ:
ÀÌÑÉ-ÀÌÑÉ (ÁØ.) ,,ÀÓÄ ÃÀ ÀÓÄ”, ÉÌÄ-ÉÌÄ (ÁÆ.), (ØÓ.) ÉÌÂæð-ÉÌÂæð
(ÁØ.) ,,ÀËÀÂ-ÀËÀÂ, ÀØÀ-ÉØ,” ÆÏÂÀÍ, ÜÉØÉ- ÜÉØÉ (ÁØ.), ÜÉØëÎ ÜÉØÄ (ËÛá.),
ÜÉØÄÎ- ÜÉØ (ËÍÔ.) ,, ãÄÒãÄÒÏÁÉÈ”, ËÄØæÀ-ËÄØæÀ (ÁÆ.) ,,ØÅÄÅÉÈ-
ØÅÄÅÉÈ”, ËÄÑÀ-ËÄÑÀ (ÁÆ.) ,,ÆÄÅÉÈ-ÆÄÅÉÈ.”
ÌÀÂ: ÀÜÀÃáÏÙæ ÀÌÑÉ-ÀÌÑÉ ËÀÒÃÀÛ ËðÈáÄËÉÈÄ (ÁØ.) _
ßÀÅÉÃÍÄÍÏ ÀÓÄ ÃÀ ÀÓÄ ÁÉÍÉÓ ("ÓÀÌÚÏ×ÉÓ") ÓÀÞÄÁÍÄËÀÃ.
ÉÌÄ-ÉÌÄ ÑÉ ÉÛæÌÉÍÄá (ÁÆ.) ,, ÀØÀ-ÉØ ÛÄÉÓÅÄÍÄÁÄÍ”
ÉÌÂæð-ÉÌÂæð ÌÀÓÀÒà âÄÃÍÉ ÊÄÝÄÍ (ÁØ.) ,,ÆÏÂÀÍ ÁÄÅÒÉ áÏÒÁÀËÉ
ÌÏÃÉÓ”
ÜÉØÉ-ÜÉØÉ ÌÀÌÂæÄÛ ÌÉàÉÒ (ÁØ.) ,,ãÄÒÄãÄÒÏÁÉÈ ÀÒÀ×ÄÒÉ ÌÉàÉÒÓ”
ËÄØæÀ-ËÄØæÀ ÏÙæÄÒ (ÁÆ.) ,,ØÅÄÅÉÈ-ØÅÄÅÉÈ ßÀÌÏÅÄÃÉ”
ËÄÑÀ-ËÄÑÀ ÄÓáÒÉ ,,ÆÄÅÉÈ-ÆÄÅÉÈ ÌÉÃÉÓ”
2. ×ÖÞÉÓ ÂÀÏÒÊÄÝÄÁÉÓÀÓ ÛÄÉÞËÄÁÀ ÌÄÏÒÄ ÊÏÌÐÏÍÄÍÔÉ ÒÏÌÄËÉÌÄ
ÁÒÖÍÅÀÛÉ( ÌÉÝÄÌÉÈÛÉ, ÌÏØÌÄÃÄÁÉÈÛÉ ÀÍ ÅÉÈÀÒÄÁÉÈÛÉ) ÌÏÂÅÄÅËÉÍÏÓ.
23