21.12.2013 Views

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

n i n o x a x i a S v i l i<br />

arse<br />

sebo<br />

bobis bis seman<br />

manti<br />

tiku<br />

kuri velis<br />

zmnaTa<br />

TaTvis<br />

Tvis (sufeva<br />

sufeva)<br />

enaSi xSirad erTi da imave moqmedebis gamosaxatavad<br />

sxvadasxva zmnaa gamoyenebuli da piriqiT, erTi da igive zmnuri<br />

(an saxeluri) Ziri axali semantikis mqone erTeulebs<br />

udevs safuZvlad.<br />

am TvalsazrisiT gansakuTrebiT sayuradReboa arsebobamyofobis<br />

aRmniSvneli zmnebi, romlebic uZveles leqsikur<br />

fonds warmoadgens.<br />

`arsebobis~ semantikuri velis zmnaTaTvis, rogorc araerTxel<br />

aRniSnula samecniero literaturaSi, niSandoblivia<br />

`qona-yolis~ zmnebad transformaciis unari, agreTve, `mdgomareoba-moZraobisa~,<br />

`gangeba-qmnisa~ da a. S. mniSvnelobebis zmnebad<br />

gardaqmna. amasTan erTad, `arsebobis~ zmnebs SeswevT unari<br />

garkveuli morfologiuri saSualebebiT zmnuri semantikis<br />

gaaqtiurebisa, dinamikur zmnebad gardasaxvisa (Sdr.: ar-s da<br />

i-ar-ebis, h-g-ies da gana-g-ebs...)... masalobrivi da semantikuri<br />

momentebis gaTvaliswinebiT samecniero literaturaSi gamo-<br />

Tqmulia Tvalsazrisi, rom `arseboba-mdgomareobisa~, `qona-yolisa~<br />

da `moZraobis~ zogierT zmnasa da nacvalsaxels saerTo<br />

Zireuli masala gaaCniaT, kerZod: [r]: a-r-s _ r-a; [g]:h-g-ies, e-<br />

g-o _ i-g-i, e-g-e; [vi]: u-vi-s _ vi-n (a. arabuli, e. osiZe, m.<br />

qurdiani).<br />

Zvel qarTulSi arsebobis aRsaniSnavad gvxvdeba sufe<br />

feva<br />

(su<br />

sufevs<br />

fevs) zmnac; romelic Zveli qarTulis leqsikonebSi umetesad<br />

ganmartebulia, rogorc `mefoba, batonoba~.<br />

`ufali s u f e v s, Sueniereba Seimosa~ fsal. 92, 1<br />

sufe<br />

feva<br />

va, sasu<br />

sufe<br />

feve<br />

veli<br />

li, ufali<br />

da a. S. ukve xanmet teqstebSia<br />

dadasturebuli:<br />

`mamao Cueno [zecaTao[ romeli xar caTa Sina wmida xiyavn<br />

saxeli Seni movedin s u f e v a Seni~... maTe 6, 910. luka<br />

11, 2. `s a s u f e v e l i c a T a xiiZulebis~... maTe 11, 12.<br />

`mieriTgan s a s u f e v e l i R m r T i s a xexarebis~... luka<br />

16, 16.<br />

sulxan-sabas ganmartebiT, sufe<br />

feva<br />

`maRali mefobaa~, sa-<br />

sufe<br />

feve<br />

veli<br />

ki: `ese ars samyofi angelozTa, sada wmidani arian<br />

winaSe R½Tisa B~... (sulxan-saba, II).<br />

rogorc arn. Ciqobava aRniSnavs, `s-uf-ev-s, me-uf-e, ufal-<br />

erTi Ziridan nawarmoebi Cans; esaa uf- (romelSic SesaZlebelia<br />

-u- Zirs Sexorcebuli prefiqsi iyos). s-uf-ev-s zmna-<br />

Si s- prefiqsi isevea Semonaxuli, rogorc Se-i-s-yid-a, gamo-i-syid-a-Si~...<br />

(arn. Ciqobava).<br />

sufe<br />

feva<br />

qarTuli enis ganmartebiT leqsikonSi asea ganmartebuli:<br />

`Zv. da wign. saxeli sufevs zmnis moqmedebisa, _ mefoba,<br />

batonoba; arseboba, yofna... sasu<br />

sufe<br />

feve<br />

veli<br />

ekl. wmindanTa<br />

sulebis samkvidrebeli zecaSi, _ samoTxe~... (qegl VI, Tb.,<br />

1960).<br />

sufe<br />

feva<br />

zmnis amosavali mniSvneloba `arseboba, myofoba~<br />

unda yofiliyo, Semdeg ki `mefoba, batonoba, mflobeloba~ da<br />

a. S. da es bunebrivicaa, radganac, rogorc aRniSnulia samecniero<br />

literaturaSi, qona-yolis zmnebi pirveladni ar arian,<br />

isini saTaves arseboba-mdgomareobis zmnebidan iReben. am TvalsazrisiT,<br />

sainteresoa, rom msoflioSi gvaqvs iseTi enebi, romlebSic<br />

`qona-yolis~ aRmniSvneli zmna ar moipoveba, magram<br />

warmodgenilia `arsebobis~ gamomxatveli zmnebi (e. benvenisti),<br />

xolo iberiul-kavkasiur enebSi `qona-yolis~ Sinaarsis gadmocemis<br />

TvalsazrisiT ramdenime safexuri gamoiyofa (v. Sengelia).<br />

amgvarad, varauds qarTulSi `arsebobis~ semantikis pirveladobis<br />

Sesaxeb sxva enebSi arsebuli viTarebac uWers mxars.<br />

89<br />

90

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!