arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI

arebulia sazGvruli saxelisadmi, SeewKoba mas atributuli
msazGvrelis formiT (ix. zemoT).
aqac, SesitKvebaSi _ msazGvrel-sazGvruli, bacburisa-
Tvis saerTo wesis Tanaxmad, m s a z G v r e l i m i m G e o b a
pirvel adgil
gilzea
zea, sazGvruli saxeli _ meoreze (Te
Tetun
tun˜
maƒ˜ `da
dasay
sayre
reli
puri
ri~).
II konstruqciaSi, _ maƒ˜
Tetun
tun˜
nan, _ nan
s a z G v r u l i a, a q t i u r i, zmnuri konstruqciidan.
mimGeobas (Tetun˜) igi a q t i u r Sinaarss (myreli) aniyebs.
msazGvreli mimGeoba ver marTavs Tavis s a z G v r u l s (nan
nan).
amave dros Tetun
tun˜ sazGvrulia substantiuri msazGvrelisa
(maƒ
maƒ˜) da mas m a r T a v s s a x e l o b i T brunvaSi ise, rogorc
saTanado zmnuri konstruqciis zmna. aqac substantiuri
m s a z G v r e l i (maƒ
maƒ˜) pirvel adgilzea, s a z G v r u l i
mimGeoba (Te
Tetun
tun˜) _ meoreze, mas m o q m e d e b i T i gvaris
(aqtiuri) mniSvneloba aqvs.
m i m G e o b a inarCunebs s a x e l i s m a r T v i s
z m n u r T v i s e b a s n a w i l o b r i v: erTi mxriv, rogorc
sazGvruli, zmnis analogiurad, substantiur msazGvrels mar-
Tavs brunvaSi, meore mxriv, sazGvruli misgan umarTavia, piriqiT,
TviTon (mimGeoba) SeewKoba sazGvruls, rogorc atributuli
msazGvreli.
m e d e a s a G l i a n i
ÙÄ/-ÙÄÍ/-ÙëÍ/-ÙÄÍÀ/-ÙëÍÀ/-ÙÄÍð/-ÙÄÍêÎ/-ÙÄÍì
ÍÀßÉËÀÊÉÓ ÛÄÓÀáÄÁ ÓÅÀÍÖÒÛÉ
ÅÀÒËÀÌ ÈÏ×ÖÒÉÀ ÓÅÀÍÖÒ ÍÀßÉËÀÊÄÁÆÄ ÌÓãÄËÏÁÉÓÀÓ ÂÀÌÏÚÏ×Ó
ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ ÂÀÖÒÊÅÄÅÄËÉ ÌÍÉÛÅÍÄËÏÁÉÓ ÍÀßÉËÀÊÓ. ÄÓÄÍÉÀ: ÙÄÍ, ÄÍÂÉ,
ÂÏÌÍì, ÌÉÒ ÃÀ àÖÒ.
ÀÌãÄÒÀà ÜÅÄÍ ÛÄÅÄáÄÁÉÈ -ÙÄÍ ÍÀßÉËÀÊÓ, ÒÏÌÄËÉÝ ÓÀÊÌÀÏÃ
ÐÒÏÃÖØÔÉÖËÉÀ ÓÅÀÍÖÒÉ ÄÍÉÓ ÓÀÌ ÃÉÀËÄØÔÛÉ: ÁÀËÓÆÄÌÏÖÒÛÉ,
ËÀÛáÖÒÓÀ ÃÀ ËÄÍÔÄáÖÒÛÉ ÃÀ, ÀÂÒÄÈÅÄ, ÜÏËÖÒÖË ÌÄÔÚÅÄËÄÁÀÛÉ,
áÏËÏ ÁÀËÓØÅÄÌÏÖÒÛÉ ÀÙÍÉÛÍÖËÉ ÍÀßÉËÀÊÉÓ áÌÀÒÄÁÀ ÀÒÝ
61
ÐÖÁËÉÊÀÝÉÄÁÛÉ ÃÀ ÀÒÝ ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ ÝÏÝáÀË ÌÄÔÚÅÄËÄÁÀÛÉ ÀÒ
ÃÀÂÅÉ×ÉØÓÉÒÄÁÉÀ.
-ÙÄÍ ÍÀßÉËÀÊÉ ÓÅÀÍÖÒÛÉ ÓáÅÀÃÀÓáÅÀ ÃÉÀËÄØÔÖÒ
ÍÀÉÒÓÀáÄÏÁÄÁÓ ÉÞËÄÅÀ: (ÁÆ.) -ÙÄ 1 , (ÁÆ., ËÛá.) -ÙÄÍ, (ÁÆ., ËÛá., ÜÏË.)
-ÙëÍ, -ÙëÍÀ, (ÁÆ., ØÓ.) -ÙÄÍÀ, (ÁÆ., ËÍÔ.) -ÙÄÍð, (ÜÏË.) -ÙÄÍêÎ, -ÙÄÍì.
ÒÏÂÏÒÝ ÝÍÏÁÉËÉÀ, ÓÅÀÍÖÒÛÉ ÍÀßÉËÀÊÈÀ ÒÀÌÃÄÍÉÌÄ
×ÖÍØÝÉÖÒ ãÂÖ×Ó ÂÀÌÏÚÏ×ÄÍ, ÒÏÌÄËÈÀ ÄÒÈ ÍÀßÉËÓ, ØÀÒÈÖËÉÓ
ÌÓÂÀÅÓÀÃ, ÓÖ×ÉØÓÖÒÉ ÄËÄÌÄÍÔÉÓ ÓÀáÄ ÀØÅÓ, ÌÄÏÒÄ ÍÀßÉËÓ ÊÉ _
ÃÀÌÏÖÊÉÃÄÁÄËÉ ÓÉÔÚÅÉÓÀ ÃÀ ÉÓÉÍÉ, ÒÏÂÏÒÝ ÝÍÏÁÉËÉÀ, ÆÌÍÀÓÈÀÍÀÝ
ÃÀÓÔÖÒÃÄÁÉÀÍ ÃÀ _ ÓÀáÄËÈÀÍÀÝ.
-ÙÄ/-ÙÄÍ/-ÙëÍ/-ÙÄÍÀ/-ÙëÍÀ/-ÙÄÍð/-ÙÄÍêÎ/-ÙÄÍì ÈÀÍÀÌÄÃÒÏÅÄ
ÓÅÀÍÖÒÛÉ, ÄÒÈÉ ÛÄáÄÃÅÉÈ, ×ÖÍØÝÉÀÃÀÊÀÒÂÖËÉ ÍÀßÉËÀÊÉÓ
ÛÈÀÁÄàÃÉËÄÁÀÓ ÔÏÅÄÁÓ. ÉÂÉ ÂÀÌÏÉÚÄÍÄÁÀ ÒÏÂÏÒÝ ÍÄÁÉÓÌÉÄÒÉ
ÌÄÔÚÅÄËÄÁÉÓ ÍÀßÉËÈÀÍ (ÀÒÓÄÁÉÈÉ ÓÀáÄËÉ, ÆÄÃÓÀÒÈÀÅÉ ÓÀáÄËÉ,
ÒÉÝáÅÉÈÉ ÓÀáÄËÉ, ÍÀÝÅÀËÓÀáÄËÉ, ÆÌÍÀ, ÆÌÍÉÆÄÃÀ, ÈÀÍÃÄÁÖËÉ,
ÊÀÅÛÉÒÉ, ÍÀßÉËÀÊÉ) 2 , ÀÓÄÅÄ ÓÀáÄËÆÌÍÀÓÈÀÍÀÝ (ÓÀßÚÉÓÈÀÍ ÃÀ
ÌÉÌÙÄÏÁÀÓÈÀÍ). ÀÙÓÀÍÉÛÍÀÅÉÀ ÉÓÉÝ, ÒÏÌ ÜÀÄÒÈÅÉÓ ÆÌÍÉÓßÉÍÓÀ ÃÀ
ÆÌÍÀÓ ÛÏÒÉÓÀÝ:
1. ÀÒÓÄÁÉÈÉ ÓÀáÄËÉ + -ÙÄÍ ÍÀßÉËÀÊÉ (ÌÀÂ.: ÁÆ. ÌÄÝØæÉËÓÙÄÍ
ËÏáæÆéÆÉ! `ÌÏÃÉ ÃÀ ÌÏÝÉØÖËÓ ÂÀÅÖÂÆÀÅÍÉ"! ËÍÔ. ÌÉÛÂæÉ ÂæðÒ
ÞÉÒÞæÄË ÂæðÒÙÄÍ ËÉ ÄÎ ÓÏ×ÄËÉÓÀ `ÜÄÌÉ ÂÅÀÒÉ ÞÉÒÞÅÄËÉ ÂÅÀÒÉÀ ÉÌ
ÓÏ×ÄËÛÉ"...).
2. ÆÄÃÓÀÒÈÀÅÉ ÓÀáÄËÉ + -ÙÄÍ ÍÀßÉËÀÊÉ (ÌÀÂ.: ËÍÔ. ÀËÄ ÌðÃ
ÌÀÊÖ, áÏÜÀÙÄÍ ðÌÉâÃ! `ÄÓ ÀÒ ÌÉÍÃÀ, ÄÒÈÉ ÊÀÒÂÉ (`ÊÀÒÂÉÙÀ")
ÌÏÌÉÔÀÍÄ"! ÜÏË. áÏËÀÙÄÍ ÄÜáÉ ÄÈÉÔá! `ÀÁÀ, ÄÒÈÉ, ÝÖÃÉ ÉØÉÈ ÂÀßÉÄ
(`ÃÀÉÁÒÖÍÄ")"!...).
3. ÒÉÝáÅÉÈÉ ÓÀáÄËÉ + -ÙÄÍ/-ÙÄÍÀ ÍÀßÉËÀÊÉ (ÌÀÂ.: ËÍÔ.
ÓÄÌÉÙÄÍ ÌðßæÄÍ! `ÀÁÀ, ÄÒÈÉ, ÓÀÌÉ (`ÓÀÌÉÙÀ") ÌÀÜÅÄÍÄ"! ÜÏË. ØÀ ÌÀßÄ
ÄÛáÖÙÄÍÀ! `ÌÀÍÀáÄ, ÀÁÀ, ÄÒÈÉ"!...).
4. ÍÀÝÅÀËÓÀáÄËÉ + -ÙÄ/-ÙÄÍ/-ÙëÍ/-ÙÄÍð ÍÀßÉËÀÊÉ: À) ÐÉÒÉÓ
ÍÀÝÅÀËÓÀáÄËÉ + -ÙÄÍ/-ÙÄÍÀ ÍÀßÉËÀÊÉ (ÁÆ. {ÁÀÐà áóØæÉÍ àÚÉÍÔÓ}:
ÎÀÙÏ, ÓÉÙÄÍ ËðÃÉ ÌÉ ËðÌÌðÒãæ! `ÌÙÅÃÄËÌÀ ÖÈáÒÀ ÁÉàÓ: `ÀÁÀ, ÛÄÍ
1
ÀÙÍÉÛÍÖËÉ ÓÀÀÍÀËÉÆÏ ×ÏÒÌÀ Å. ÈÏ×ÖÒÉÀÓÀ ÃÀ Ì. ØÀËÃÀÍÉÓ `ÓÅÀÍÖÒÉ
ËÄØÓÉÊÏÍÉÓ" ÌÉáÄÃÅÉÈ ÉÂÉÅÄÀ, ÒÀÝ ÙÄÍ (Éá. ÂÅ. 793), ÈÖÌÝÀ ÓÀËÄØÓÉÊÏÍÏ ÓÔÀÔÉÀÛÉ
(Éá. ÂÅ. 794) ÙÄ ÍÀßÉËÀÊÉ ÂÀÌÏÔÏÅÄÁÖËÉÀ. ÒÏÂÏÒÝ ÜÀÍÓ, ÛÄÌÈáÅÄÅÉÈÀÀ ÂÀÌÏÒÜÄÍÉËÉ.
2
ÄÒÈÀÃÄÒÈ ÂÀÌÏÍÀÊËÉÓÓ ßÀÒÌÏÀÃÂÄÍÓ ÛÏÒÉÓÃÄÁÖËÉ, ÒÏÌÄËÈÀÍÀÝ ÅÄÒ
ÃÀÅÀÃÀÓÔÖÒÄÈ.
62