arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI

ar iyos, raWuli skodo
dori
ri’s (mdinare rionis erTi monakveTis
saxelwodeba onsa da ambrolaurs Soris) analogiuri toponimebi
dasturdeba saqarTvelos sxvadasxva kuTxeSi. esenia soflebi:
skind-or
or-i, skand-e (WiaTura), kud-ar
ar-o (raWa), kvad-o-
ur-a (mcire mdinare sofel RoreSaSi) da kod-a-ur
ur-a (tye zemo
imereTSi). vfiqrobT, aRniSnul toponimTa Tu hidronimTa
gaTvaliswinebis gareSe `kodoris~ etimologiaze msjeloba
srulyofili ver iqneba.
abaSis raionis mikrotoponimiaSi ramdenimejer dasturdeba
forma kodo
dore
re. Tu amovalT qarTvelur enaTa qrestoma-
Tiuli xmovanTSesatyvisobidan (qarT. a: zan. o: svan. a) da angariSs
gavuwevT rogorc kad- Ziris semantikas, ise -or
sufiqsis
gansakuTrebulad farTo gavrcelebulobas megrulSi, ma-
Sin SesaZloa am leqsemisTvis saerToqarTvelur doneze aRvadginoT
*kad
kad- Ziri, romelic Tanamedrove qarTulis yvela dialeqtsa
Tu U saliteraturo enaSi warmodgenilia na-kad
kad- da
na-kad
kad-ul
ul- fuZeTa saxiT. misi zanuri Sesatyvisi iqneboda
kod-or
or-, xolo svanuri _ la-kad
kad-a (Sdr. toponimi la-kad
kad-a
afxazeTSi da hidronimi la-kad
kad-ur
ur-i Cxorowyus raionSi).
vfiqrobT, rom kodo
dori
svanuri kadar
(`mSrali, xmeli adgili,
xmeleTi~) sityvis `zanizebuli forma ki ar unda iyos (mibCuani
1989:132)~, aramed qarTveluri -kad
kad-Ziris amsaxveli,
romelic, albaT, `wyals~ aRniSnavda Tavis droze, iseT wyals,
mzis gulze mdebare mTisZira gorak-ferdobebidan rom iRebda
saTaves (la
la-kad
kad-a’s mniSvnelobis ganmartebisTvis ix. vukol beriZis,
qeTevan ZoweniZis, oTar qajaias, paata cxadaiasa da vilena
jojuas imeruli da megruli leqsikonebi). rom kodo
dori
`wylis~ semantikas Seicavs da ara `mTis ferdobis an xmeleTisas~,
unda Candes samegrelos teritoriaze daculi erTi toponimidanac,
esaa kod-or
or-fon
fon-i (abaSa). sayuradReboa, rom na-
kad-el
el-i moxeur dialeqtSi aRniSnavs `fSans, mdinaris gantotebas~;
qarTlSi is `sarwyavi wylis erTeulia~ an `nakveTis
rwyvis dros wylis mimarTulebis Sesacvleli tixari~ (Sdr.
guruli na-kad
kad-i `CamoTxrili an Camoqceuli ferdi~ da kod-
me `mTis koncxi, ferdobi, mdinaris amaRlebuli napiri~).
m a n a n a C a C a n i Z e
saxe
xelis leqsi
sikog
kogra
rafi
fiuli para
radig
digmis
Taoba
baze qarTul
TulSi
lingvisturi leqsikonebisaTvis enis leqsikografiuli
parametrizaciis sakiTxi aris is fundamenti, romelic principulad
gansazRvravs leqsikis mecnieruli damuSavebisa da leqsikografiuli
warmodgenis formats. leqsikografiul parametrTa
ori ZiriTadi jgufi _ sakuTriv enobrivi da eqstralingvisturi
_ Sesabamisad, diskretuli da aradiskretuli,
gvawvdis ra informacias rogorc TviT enis, ise enis Seswavlis
Sesaxeb, mTlianad eqvemdebareba e.w. parametrTa Tavisuflebis
kanons. aqedan gamomdinare, leqsikografiul parametrTa asaxva
konkretul leqsikonSi ganisazRvreba enis specifikiT, leqsikografiuli
tradiciiT, leqsikonis tipiTa da daniSnulebiT
da am leqsikonis avtor-leqsikografisa Tu leqsikografebis
SexedulebebiT.
qarTulSi enis leqsikografiuli parametrizaciis Teoriuli
da praqtikuli sakiTxebis damuSaveba-warmodgenis TvalsazrisiT
normatiuli mniSvnelobisaa iseTi akademiuri lingvisturi
leqsikonebi, rogoricaa: qarTuli enis ganmartebiTi
leqsikoni da qarTuli enis orTografiuli leqsikoni. miuxedavad
imisa, rom es leqsikonebi zogadad gansxvavdebian enis
leqsikografiuli parametrizaciis asaxvis cendridanuli da
centriskenuli tendenciebiT, CvenTvis sainteresoa orive maTganisaTvis
saerTo ZiriTadi leqsikografiuli parametri, ker-
Zod, gramatikuli (morfologiur-sintaqsuri) parametri da
misi warmodgenis forma saxelisaTvis. moxsenebaSi gaanalizebulia
aRniSnuli leqsikonebis monacemebi da dadgenilia saxelis
leqsikografiuli paradigmis specifika qarTulSi.
83
84