arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI
arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI
arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
is niSanTa gamoKeneba (CeCnuri enis zogi dialeqti, inguSuri<br />
ena) (d. imnaiSvili).<br />
2. qisturi dialeqti pirebs ganarCevs mxolod gardamavali<br />
zmnis awmKosa da namKo uwKvetlis formebSi, kerZod, I da II<br />
pirTa saziaro forma upirispirdeba III piris formas. Sdr.:<br />
inf. m a l a ¹ `daleva~, awmKo: I da II p. m e l ( - e), II p. m o l ( - o)...<br />
3. piris niSnebad pirTa nacvalsaxelebis gamoKeneba ar<br />
aris wovaTuSuris Tavisebureba. piris nacvalsaxelTa (garkveul<br />
poziciasa da fonetikuri procesebis Semdeg) gamoKeneba<br />
piris niSnebad Cveulebrivia qistur dialeqtSic. am mxriv maT<br />
Soris gansxvaveba umniSvneloa.<br />
4. piris nacvalsaxelTa zmnasTan SerwKmis Sedegad<br />
warmoiqmneba piris niSnebi. qisturSi zmnis droul formebs<br />
erwKmian CV struqturis piris nacvalsaxelebi, ris Sedegadac<br />
ikargeba nacvalsaxelis xmovniTi nawili. aGsaniSnavia, rom CV<br />
struqturaSi xmovani unda iKos sada, martivi. aseTi struqturisaa<br />
qisturSi I da II piris nacvalsaxelebi (I piris inkl.<br />
formis gamoklebiT) saxelobiTsa da naTesaobiTSi (naT-is<br />
formantis Cavardnis Sedegad). garda amisa, amave struqturisaa,<br />
agreTve, II piris nacvalsaxeli ergativSi (Sdr., qisturi<br />
»a, salt. CeCnuri »ah´, `Sen~).<br />
5. moxsenebaSi ganxilulia qistur zmnaSi piris kategoriis<br />
sakiTxis Sesaxeb specialur literaturaSi arsebuli Sexedulebebi.<br />
gamoTqmulia mosazreba, rom qisturSi, wovaTuSuris<br />
msgavsad, piris kategoria ukve CamoKalibebulia.<br />
am fuZis zanur Sesatyvisad migvaCnia forx(v)-ia<br />
ia: 1. `dafexvili,<br />
davardnili (avadmyofobiT), orive fexiT koWli~ (o.<br />
qajaia, megrul-qarTuli leqsikoni). 2. zogi mTqmelis ganmartebiT,<br />
forxvia<br />
aris nebismieri oda saxli. zogis TqmiT,<br />
forxvia<br />
daZvelebuli, waqcevis piras misuli saxlia, ityvian<br />
Raribul saxlzec.<br />
forxvia<br />
gvxvdeba zmnur formaSic: ako-forx<br />
forx-ua<br />
`dafexva,<br />
daCaCanakeba~, es Ziri warmodgenilia mimReobaSic: ako-<br />
forxv-il<br />
il-i `dafexvili, daCaCanakebuli~.<br />
svanurSi dasturdeba lˆforx-al<br />
al-e || l-forx<br />
forx-al<br />
al-e<br />
`zereled aSenebuli~ (masala mogvawoda medea saRlianma).<br />
Cveni azriT, es leqsema svanurSi megrulidan unda iyos<br />
Sesuli, vinaidan, s.q. a-s Sesatyvisad svanurSi o araa mosalodneli,<br />
s.q. ƒ ki ucvlelad unda gadasuliyo.<br />
2. s .q. Txe…-, qarT. Txev-l-a `Tevzaoba~; m-Txev<br />
Txev-l-ar<br />
ar-i<br />
|| me-sa<br />
sa-Txev<br />
Txev-l-e `meTevze, monadire~; sa-Txev<br />
Txev-el<br />
el-i `bade~.<br />
es Ziri samecniero literaturaSi (n. mari, g. klimovi)<br />
dakavSirebulia svanur TxŠ- || Tx… ZirTan. x-eTxŠ<br />
eTxŠ-l-i `eZebs~,<br />
li-TxŠ<br />
TxŠ-li<br />
`Zebna~, an-TxŠ<br />
`moZebna~; me-Tx<br />
Tx…-ðr `monadire~,<br />
la-Tx<br />
Tx…-ð `sanadiro~.<br />
g. klimovs qarTul-zanuri erTianobis xanisaTvis aRudgenia<br />
*Txe<br />
Txe…l- arqetipi. Cveni azriT, s.q. Txe…- Ziris Sesatyvisi<br />
unda iyos zanuri Txil-. megr. Txil-ua<br />
`darajoba, mwyemsva,<br />
Tvalyuris devneba, mofrTxileba~. ma-Txil<br />
Txil-ar<br />
ar-i || ma-Txil<br />
Txil-e<br />
`mcveli, mwyemsi~; o-T-xil<br />
xil-ar<br />
ar-i `sacavi, Tvalyuris sadevnebeli~.<br />
n a T i a f o n i a v a<br />
ori saerToqarTveluri ZirisaTvis<br />
1. qarTuli enis imerxeul dialeqtSi dasturdeba farƒ-<br />
iel-i `sabZlis wina nawili, gadaxuruli~ (S. futkaraZe, Cveneburebis<br />
qarTuli).<br />
69<br />
n a T e l a q u T e l i a<br />
fone<br />
neti<br />
tika<br />
ka-fo<br />
fono<br />
nolo<br />
logi<br />
giis is sagnis SesaS<br />
saxeb<br />
XX saukunem gansakuTrebuli roli iTamaSa lingvistikis<br />
rogorc mecnierebis ganviTarebaSi. swored man gansazRvra ena,<br />
rogorc sakuTriv lingvistikis obieqti, Tavis srul da mravalmxriv<br />
ganzomilebaSi.<br />
70