21.12.2013 Views

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI

arnold Ciqobavas arnold Ciqobavas sakiTxavebi sakiTxavebi XXI

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

is niSanTa gamoKeneba (CeCnuri enis zogi dialeqti, inguSuri<br />

ena) (d. imnaiSvili).<br />

2. qisturi dialeqti pirebs ganarCevs mxolod gardamavali<br />

zmnis awmKosa da namKo uwKvetlis formebSi, kerZod, I da II<br />

pirTa saziaro forma upirispirdeba III piris formas. Sdr.:<br />

inf. m a l a ¹ `daleva~, awmKo: I da II p. m e l ( - e), II p. m o l ( - o)...<br />

3. piris niSnebad pirTa nacvalsaxelebis gamoKeneba ar<br />

aris wovaTuSuris Tavisebureba. piris nacvalsaxelTa (garkveul<br />

poziciasa da fonetikuri procesebis Semdeg) gamoKeneba<br />

piris niSnebad Cveulebrivia qistur dialeqtSic. am mxriv maT<br />

Soris gansxvaveba umniSvneloa.<br />

4. piris nacvalsaxelTa zmnasTan SerwKmis Sedegad<br />

warmoiqmneba piris niSnebi. qisturSi zmnis droul formebs<br />

erwKmian CV struqturis piris nacvalsaxelebi, ris Sedegadac<br />

ikargeba nacvalsaxelis xmovniTi nawili. aGsaniSnavia, rom CV<br />

struqturaSi xmovani unda iKos sada, martivi. aseTi struqturisaa<br />

qisturSi I da II piris nacvalsaxelebi (I piris inkl.<br />

formis gamoklebiT) saxelobiTsa da naTesaobiTSi (naT-is<br />

formantis Cavardnis Sedegad). garda amisa, amave struqturisaa,<br />

agreTve, II piris nacvalsaxeli ergativSi (Sdr., qisturi<br />

»a, salt. CeCnuri »ah´, `Sen~).<br />

5. moxsenebaSi ganxilulia qistur zmnaSi piris kategoriis<br />

sakiTxis Sesaxeb specialur literaturaSi arsebuli Sexedulebebi.<br />

gamoTqmulia mosazreba, rom qisturSi, wovaTuSuris<br />

msgavsad, piris kategoria ukve CamoKalibebulia.<br />

am fuZis zanur Sesatyvisad migvaCnia forx(v)-ia<br />

ia: 1. `dafexvili,<br />

davardnili (avadmyofobiT), orive fexiT koWli~ (o.<br />

qajaia, megrul-qarTuli leqsikoni). 2. zogi mTqmelis ganmartebiT,<br />

forxvia<br />

aris nebismieri oda saxli. zogis TqmiT,<br />

forxvia<br />

daZvelebuli, waqcevis piras misuli saxlia, ityvian<br />

Raribul saxlzec.<br />

forxvia<br />

gvxvdeba zmnur formaSic: ako-forx<br />

forx-ua<br />

`dafexva,<br />

daCaCanakeba~, es Ziri warmodgenilia mimReobaSic: ako-<br />

forxv-il<br />

il-i `dafexvili, daCaCanakebuli~.<br />

svanurSi dasturdeba lˆforx-al<br />

al-e || l-forx<br />

forx-al<br />

al-e<br />

`zereled aSenebuli~ (masala mogvawoda medea saRlianma).<br />

Cveni azriT, es leqsema svanurSi megrulidan unda iyos<br />

Sesuli, vinaidan, s.q. a-s Sesatyvisad svanurSi o araa mosalodneli,<br />

s.q. ƒ ki ucvlelad unda gadasuliyo.<br />

2. s .q. Txe…-, qarT. Txev-l-a `Tevzaoba~; m-Txev<br />

Txev-l-ar<br />

ar-i<br />

|| me-sa<br />

sa-Txev<br />

Txev-l-e `meTevze, monadire~; sa-Txev<br />

Txev-el<br />

el-i `bade~.<br />

es Ziri samecniero literaturaSi (n. mari, g. klimovi)<br />

dakavSirebulia svanur TxŠ- || Tx… ZirTan. x-eTxŠ<br />

eTxŠ-l-i `eZebs~,<br />

li-TxŠ<br />

TxŠ-li<br />

`Zebna~, an-TxŠ<br />

`moZebna~; me-Tx<br />

Tx…-ðr `monadire~,<br />

la-Tx<br />

Tx…-ð `sanadiro~.<br />

g. klimovs qarTul-zanuri erTianobis xanisaTvis aRudgenia<br />

*Txe<br />

Txe…l- arqetipi. Cveni azriT, s.q. Txe…- Ziris Sesatyvisi<br />

unda iyos zanuri Txil-. megr. Txil-ua<br />

`darajoba, mwyemsva,<br />

Tvalyuris devneba, mofrTxileba~. ma-Txil<br />

Txil-ar<br />

ar-i || ma-Txil<br />

Txil-e<br />

`mcveli, mwyemsi~; o-T-xil<br />

xil-ar<br />

ar-i `sacavi, Tvalyuris sadevnebeli~.<br />

n a T i a f o n i a v a<br />

ori saerToqarTveluri ZirisaTvis<br />

1. qarTuli enis imerxeul dialeqtSi dasturdeba farƒ-<br />

iel-i `sabZlis wina nawili, gadaxuruli~ (S. futkaraZe, Cveneburebis<br />

qarTuli).<br />

69<br />

n a T e l a q u T e l i a<br />

fone<br />

neti<br />

tika<br />

ka-fo<br />

fono<br />

nolo<br />

logi<br />

giis is sagnis SesaS<br />

saxeb<br />

XX saukunem gansakuTrebuli roli iTamaSa lingvistikis<br />

rogorc mecnierebis ganviTarebaSi. swored man gansazRvra ena,<br />

rogorc sakuTriv lingvistikis obieqti, Tavis srul da mravalmxriv<br />

ganzomilebaSi.<br />

70

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!