fiziologebis mier SemoTavazebulia Tavis tvinis hemisferoTa funqciurilateralizaciisa <strong>da</strong> misgan gamomdinare sivrciTi orientaciis gaTvaliswinebakulturuli identurobis sakiTxis garkvevisaTvis 1 . hemisferoTa funqciurilateralizacia niSnavs a<strong>da</strong>mianis fsiqikuri procesebis organizaciaSi tvinisnaxevarsferoTa gansxvavebuli aqtivobiT monawileoba. rogorc aRmoCn<strong>da</strong>, Tavistvinis funqciur lateralizacias, sqesobriv <strong>da</strong> asakobriv TaviseburebebTan erTad,eTnikuri Taviseburebebic gaaCnia, romlebic urTierTqmedeben garemosTan,<strong>da</strong>mokidebuli arian socialur-kulturul faqtorebze <strong>da</strong>, Tavis mxriv, zegavlenasaxdenen sazogadoebis msoflmxedvelobis Camoyalibebaze 2 .hemisferoTa funqciuri lateralizacia nawilobriv kulturulad determinirebulia.sxva<strong>da</strong>sxva eTnikuri jgufis warmomadgenlebs Soris arsebobs gansxvaveba Tavistvinis funqciur asimetriaSi, sivrceSi orientaciis procesis organizaciisTvalsazrisiT 3 .zemoT aRniSnulis gaTvaliswinebiTa <strong>da</strong> fiziologTa mier SemoTavazebulimeTodis gamoyenebiT qarTuli kulturis raobis kvlevis pirveli Sedegebi friadsayuradReboa, Tumca isini jerjerobiT gamoqveynebuli ar aris <strong>da</strong> amitom maTzesityvas ar gavagrZelebT.2000 wlis seqtemberSi neirobiologi, profesori volf zingeri moxsenebiTwarsdga germanel istorikosTa dReze aaxenSi, romelic 43-jer Catar<strong>da</strong>. man miuTiTaaRqmisa <strong>da</strong> mogonebaTa procesebze, rogorc kvlevis erTnairad saintereso saganzeneirobiologebisa <strong>da</strong> istorikosebisaTvis. pirvelni mas ikvleven rogorc tvinisfunqcionirebis erT-erT sferos, magram, v.zingeris azriT, am kvlevaTa SedegebimniSvnelovania istorikosebisTvisac: isini warsulis rekonstruqciisaTvis iyenebenteqstur <strong>da</strong> grafikul wyaroebs, romelTa umravlesoba swored aRqmis,interpretaciisa <strong>da</strong> mogonebebis Sedegia. mecnieris azriT, wyaroTa sandoobisxarisxze msjelobisas istorikosebs marTebT tvinis funqcionirebis kvlevis SedegTagaTvaliswineba, kerZod, maT mxedvelobaSi un<strong>da</strong> hqondeT, rom a<strong>da</strong>mianis cnobierebagaresamyaro<strong>da</strong>n Semomavali signalebis farTo speqtri<strong>da</strong>n arCevs mxolod imaT,romelTac is elis, romlebic gamosadegia am rTul samyaroSi ga<strong>da</strong>rCenisaTvis. swore<strong>da</strong>m mciredi<strong>da</strong>n iqmneba Semdeg msoflios suraTi 4 .fsiqologebisa <strong>da</strong> geografebis mier <strong>da</strong>muSav<strong>da</strong> e.w. mentaluri rukis koncefcia,romelic geograf r.m. dounzisa <strong>da</strong> fsiqolog d.sTeas saxelebs ukavSirdeba.mentaluri ruka ganimarteba rogorc a<strong>da</strong>mianis subieqturi Sinagani warmodgenagaremomcveli sivrcis nawilze, am nawilis a<strong>da</strong>mianis mier Seqmnili gamosaxuleba.mentaluri rukis cneba mniSvnelovania saistorio mecnierebisTvisac, radgana<strong>da</strong>mianTa jgufebi Tu erTobebi aseve qmnian istoriuli <strong>da</strong> kulturuli TvalsazrisiTspecifikur warmodgenebs garemomcveli samyaros sivrciT struqturaze. kulturologiisaTvissayuradReboa ama Tu im sazogadoebis (kulturis) warmodgenasivrceze, gamoxatuli teqsturad Tu gamosaxulebaTa saxiT — magaliTad, werilobiTwyaroebSi, rukebsa <strong>da</strong> naxatebze 5 .1 mayaSvili m., sama<strong>da</strong>Svili i., azmaifaraSvili T., SaianTan Sai a.T. Tavis tvinis funqciuri lateralizaciiseTnikuri Taviseburebebis Sesaxeb. _ Jurn.: axali paradigmebi, 1, Tb., 1998, gv.155; mayaSvili m. Tavistvinis hemisferoTa funqciuri asimetria a<strong>da</strong>mianis sivrciT orientaciaSi. disertacia biologiurmecn. doqtoris samecn. xarisxis mosapoveblad. Tb., 1998.2mayaSvili m. <strong>da</strong>sax. naSr., gv.6.3iqve, gv.130.4 Шенк Ф.Б. Ментальные карты: Конструирование географического пространтсва в Европе. – В журн.: Политическая наука,№ 4 (Регионализация посткоммунистической Европы), М., 2001, с.6.5 iqve, gv.8.92
im determinantTagan, romlebze <strong>da</strong>yrdnobiT axdenen <strong>kultura</strong>Ta tipologizebas,erT-erTi sainteresoa fsiqologiuri maxasiaTeblebi. SevexebiT zogierT maTgans,romelTa gaanalizebisa <strong>da</strong> maT konteqstSi qarTuli kulturis raobis gaazrebissayuradRebo mcdelobani samecniero literaturaSi gvxvdeba.fsiqologiur maxasiaTebelTa erToblioba Cvens saistorio wyaroebsa <strong>da</strong>literaturaSi xSirad aRiniSneba sityviT `xasiaTi~. qarTvelTa xasiaTis pirvelyvelaze srul aRweras vaxuSti bagrationTan vxvdebiT. mis mier aRniSnulfsiqologiur maxasiaTebelTagan zogierTi momdevno xanis mecnierTa ganxilvaanalizissagnad iqca, amitom srulad movitanT vaxuStiseul <strong>da</strong>xasiaTebas: `xolokacni amis queynisani arian... mxneni muSakni, WirTa momTmenni, cxensa ze<strong>da</strong> <strong>da</strong>mxedrobasa Sina kadnierni, mkvircxlni, mswraflni; salaSqroTa Sina axovanni,saWurvelT moyuareni, amayni, laRni, saxelis meZiebelni esreT, rameTu TvisTasaxelTaTvis ara rideben queyanasa <strong>da</strong> mefesa Tvissa, stumarTa <strong>da</strong> ucxoT moyuareni;mxiarulni, ukeTu orni anu samni arian, ararai SeiWirvian; uxuni, arca Tvissa <strong>da</strong> arcasxvisas krZalaven; saunjeTa ara mmesvelni; gonierni, mswrafl-mimxdomni, mCemebelni,swavlis moyuareni. urTierTis mimyolni, sikeTis <strong>da</strong>mswavlelni <strong>da</strong> mimgebelni,sircxvilis mdevarni, keTil-borotzed adre mimdrekni, Tavxedni, didebis moyuareni,Tualmgebni <strong>da</strong> moTakileni~ 1 .qarTuli kulturis fsiqologiuri raobis gansazRvris mcdelobas vxvdebiTk.kapanelis naSromSi `qarTuli kulturis suli~, Tumca avtori operirebs arakulturis, aramed temperamentisa <strong>da</strong> sulis cnebebiT: `Cveni temperamenti qaluri <strong>da</strong>isteriulia: tragedias qarTuli suli ar icnobs; rac un<strong>da</strong> cu<strong>da</strong>d mimdinareobdescxovreba Cvens garSemo, Cven mainc ocnebebsa <strong>da</strong> imedebSi varT~. `qarTuli suliisteriuli <strong>da</strong> paTetiuria, arasistematuri~. `qarTveli fsiqologiurad akrobati <strong>da</strong>Jonglioria~ 2 .araracionalizmi, romelsac k.kapaneli qarTuli kulturis maxasiaTeblad miiCnevs(erTTavad ocnebebsa <strong>da</strong> imedebSi yofna) tipuri ara<strong>da</strong>savluri niSania. rogorc Tavadk.kapaneli ambobs, `aRmosavleTi grZnobis qveyanaa: sisxlis intensiuri moZraobagulis saSualebiT gonebas ebrZvis~ 3 . es savsebiT Seesabameba imave avtoris mierqarTuli kulturis Sefasebas sxva niSnebis mixedviTac. kerZod, sxva naSromSik.kapaneli aRniSnavs, rom `Soreuli warsuli<strong>da</strong>n saqarTvelo ganicdi<strong>da</strong> aRmosavleTisgavlenas. qarTuli literatura <strong>da</strong> xalxuri metyveleba erTnairad atarebs <strong>da</strong>Rsmuslimanur-arabuli kulturis gavlenis. `vefxistyaosani~ aTargulia muslimanurarabulikulturis ideologiur <strong>da</strong>zgaze. droTa viTarebaSi qarTuli suli Caiketaaziuri cxovrebis degra<strong>da</strong>ciis pirobebSi. saqarTvelo istoriulma aucileblobam<strong>da</strong>ayena muslimanur qveynebTan erTad degeneraciis gzaze~ 4 . mxolod XIX saukunis<strong>da</strong>sawyisi<strong>da</strong>n Semodis `qarTuli kulturis aRmosavleTur wyobaSi <strong>da</strong>savleTuri<strong>kultura</strong>~, romelic mxolod Soreuli naSTis saxiTRa SemorCeniliyo 5 .qarTvelTa kulturuli raobis sakiTxze msjelobisas k.kapaneli aRniSnav<strong>da</strong>:`qarTul ZarRvebSi moZraobs sisxli Cqari, ryevadi TiTqmis yvela aRmosavluri rasis<strong>da</strong> tomis: gadmodiodnen ra aRmosavleTi<strong>da</strong>n saqarTvelos miwa-wyalze azielebi,1batoniSvili vaxuSti. aRwera samefosa saqarTvelosa. — qarTlis cxovreba, IV, teqsti <strong>da</strong>dgenili yvelaZiriTadi xelnaweris mixedviT s.yauxCiSvilis mier. Tb., 1973, gv. 45.2kapaneli k. qarTuli kulturis suli. _ wignSi: kapaneli k. qarTuli suli esTetikur saxeebSi, gv. 328-330.3kapaneli k. qarTuli literaturis socialuri genezisi. _ iqve, gv. 108.4iqve, gv.98-99.5iqve, gv.108.93
- Page 1 and 2:
socialur mecnierebaTa seriakulturad
- Page 3 and 4:
sarCeviTema I. ZiriTadi cnebebi da
- Page 5 and 6:
maSasadame, farTo azriT, kulturis c
- Page 7 and 8:
tradiciatradicia _ wina Taobebidan
- Page 9 and 10:
gansakuTrebuli forma, romelic ar gu
- Page 11 and 12:
aqvs umciresobis kulturis ama Tu im
- Page 13 and 14:
axasiaTebs komunitarul struqturebs
- Page 15 and 16:
asakobrivi rolebis Tanamedroveobisa
- Page 17 and 18:
ogorc tradiciuli sazogadoebis dasas
- Page 19 and 20:
akulturuli Teoriebi midrekilni aria
- Page 21 and 22:
Tema III. kulturaTa tipologia moder
- Page 23 and 24:
ac Seexeba saqarTvelos, Zalze gavrc
- Page 25 and 26:
SeiZleba migviyvanos aRmosavleT-das
- Page 27 and 28:
koleqtivis urTierTmimarTebiT; damok
- Page 29 and 30:
tipologizeba diqotomiuri sqemebis m
- Page 31 and 32:
aucileblobaze 1 . e.saidma saWirod
- Page 33 and 34:
islamistebis gaaqtiureba, romlebic
- Page 35 and 36:
momakvdinebeli aRmoCndes... islami
- Page 37 and 38:
warmoSobis evropuli mwerloba, romli
- Page 39 and 40:
Tanamedrove ganzomilebani scildeba
- Page 41 and 42: warmoudgenelia tradiciul samyaroSi.
- Page 43 and 44: centralizebuli biourokratiuli imper
- Page 45 and 46: civilizacia perspeqtivis saqmea, an
- Page 47 and 48: kulturis gaCenis STambeWdavi magali
- Page 49 and 50: inglisuris monaTesave, magram sxva
- Page 51 and 52: imis mixedviT, Tu rogor iTxovs amas
- Page 53 and 54: Tavidan acileba, maS, rodis SeZlebs
- Page 55 and 56: meore saintereso mosazrebaa istorii
- Page 57 and 58: gavaanalizoT procesis arsi, SeZlebi
- Page 59 and 60: saSualebas _ internets _ da saZiebe
- Page 61 and 62: melvil herskovicis xelmZRvanelobiT,
- Page 63 and 64: momdinareobs Sveicariuli qalaqis sa
- Page 65 and 66: nawilisgan mkacri pasuxi miiRes _ T
- Page 67 and 68: axdens imaze, Tu rogor ukavSirdeba
- Page 69 and 70: aseve mecnierebis ganviTarebaSic. c
- Page 71 and 72: egionalizaciis process sWirdeba meT
- Page 73 and 74: imgvarad dasma, rom saqarTvelo auci
- Page 75 and 76: doniT, rac aisaxeba sazogadoebis Ti
- Page 77 and 78: naklebobas; aqvT eleqtroenergiis pr
- Page 79 and 80: araTu SenarCunebas, aramed gavrcele
- Page 81 and 82: ogorc Cans, globalizacia al-qadrisa
- Page 83 and 84: sazogadoebaa, kulturuli niSniT erTi
- Page 85 and 86: mis Tavidan acilebas, ubrundeba sak
- Page 87 and 88: gaTavisebuli, raTa misgan iswavlo(n
- Page 89 and 90: dasavleTis warumatebeli mcdelobebis
- Page 91: elementze dayrdnobiT. es imas niSna
- Page 95 and 96: gamovlinebas xedavs XVII-XVIII ss.
- Page 97 and 98: iyo viTarebas, roca `qveynis umniSv
- Page 99 and 100: nurobis koleqtivizmTan gaigivebis u
- Page 101 and 102: unebrivia, rom qristianuli samyaros
- Page 103 and 104: niSniT iyo aRbeWdili: `Cveni qveyan
- Page 105 and 106: iCens Tavs postindustriuli ganviTar
- Page 107 and 108: meti adamianis danaklisi arcTu mcir
- Page 109 and 110: mosaxleobis Semcireba, pirvel rigSi
- Page 111 and 112: CULTURE AND MODERNIZATIONSummaryIva
- Page 113 and 114: TOPIC 3. TYPOLOGY OF CULTURES ON A
- Page 115 and 116: consider that modern stage of devel
- Page 117 and 118: 1. Multiculturalizm;2. Pluralizm;3.
- Page 119: supranational structures. Democracy