Profielcommissie - Bruggen bouwen tussen natuur en ... - USG Vox

5.1.4 Aansluiting voortgezet en hoger onderwijs
De Profielcommissies onderscheiden de volgende vier aspecten als het gaat om de
aansluiting tussen het voortgezet en hoger onderwijs: de vakinhoud, de pedagogischdidactische
aanpak, de leeromgeving en de verwachtingen van leerlingen. Er is sprake
van aansluitingsproblemen indien deze overgangen te abrupt zijn en het leren belemmeren.
De Profielcommissies hebben dankbaar gebruik gemaakt van de evaluatie van
het Tweede Fase Adviespunt en daarnaast verschillende andere bronnen geraadpleegd.
Het Tweede Fase Adviespunt definieert in haar evaluatieverslag 1 een betere
aansluiting als “een hoger rendement, minder frictie voor de leerling bij en na de overstap
van voortgezet naar hoger onderwijs en de ervaring in het hoger onderwijs dat
de nieuwe lichting meer weet en kan dan de vorige”.
Samenvattend kunnen de Profielcommissies concluderen dat het extern rendement
toeneemt: vwo-leerlingen en havoleerlingen kiezen, meer dan voorheen, voor een
directe doorstroom naar het hoger onderwijs en kiezen sterk profielgebonden. De
trend waarbij in het eerste jaar van de studie minder studenten de prestatienorm
behalen, is niet tot staan gebracht door de tweede fase. Het percentage uitvallers tijdens
of na het eerste jaar wordt wel kleiner. Het aantal studenten dat uitvalt of van
studie verandert, is door de invoering van de tweede fase niet veranderd.
Havo- en vwo-gediplomeerden zijn positiever over de aansluiting dan studenten met
het diploma oude stijl. Deze trends kunnen het gevolg zijn van de invoering van de
tweede fase, maar veranderingen in het hoger onderwijs, zoals de invoering van de
bachelor-masterstructuur, zullen ongetwijfeld ook van invloed zijn. Op basis van de
vele onderzoeken constateren de Profielcommissies ook dat, ondanks de vele initiatieven
op dit terrein, de aansluiting tussen het voortgezet en hoger onderwijs nog verder
verbeterd kan worden.
De verschillende veranderingen, die zich sinds de invoering van de tweede fase hebben
voorgedaan, hebben de Profielcommissies in de volgende clusters gevat:
• structuur van de bovenbouw havo en vwo;
• inhoud van het onderwijs;
• oriëntatie op vervolgopleidingen, beroepen en omgevingen.
Structuur van de bovenbouw havo en vwo
De profielen in de tweede fase havo en vwo hebben ondermeer tot doel om leerlingen
voor te sorteren op een aantal sectoren in het hoger onderwijs. Havo en vwo laten
ieder een eigen patroon zien als het gaat om de uitstroom naar deze sectoren.
De Profielcommissies zijn van mening dat de aansluiting tussen havo en hoger
beroepsonderwijs en vwo en wetenschappelijk onderwijs verder versterkt kan worden,
door zowel bij de naamgeving als bij de inrichting van de profielen meer rekening
te houden met de sectoren in het hoger onderwijs, met hierbij een onderscheid tussen
vwo en havo (zie paragraaf 5.3).
Als het gaat om de aansluiting tussen voortgezet en hoger onderwijs spelen, naast de
profielen, de formele doorstroomrechten een bijzonder rol. Nederland kent een onderwijssysteem
waarbij, op enkele uitzonderingen na, leerlingen met een havo- of vwodiploma
direct toegelaten worden tot opleidingen in respectievelijk het hoger beroepsonderwijs
en het wetenschappelijk onderwijs. Wel kunnen er per opleiding zogenaamde
vooropleidingseisen gesteld worden. Deze vooropleidingseisen worden door het
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vastgelegd mede op basis van adviezen
van de Vereniging Samenwerkende Nederlandse Universiteiten (VSNU) en de HBOraad.
De Profielcommissies constateren dat er verschillen zijn tussen de profielen als
het gaat om de formele aanvullende vooropleidingseisen. Vrijwel alle profielen bieden
40