2009-2 - Algemene Ledenvergadering zaterdag 21 april 2012

Afb. 2 Pieter Aertsen (1507-1575), Aanbidding
der herders (fragment), ca. 1559. Paneel, 89,8 x
59,2 cm. Amsterdams Historisch Museum,
Inv.nr. SA 7255.
Afb. 3 Willem van de Velde II (1633-1707), Het
IJ voor Amsterdam met de Gouden Leeuw, 1686.
Doek, 179,5 x 316 cm. Gesigneerd en gedateerd
op drijfhout links van het midden: W.v.Velde J.
1686. Amsterdams Historisch Museum, Inv.nr.
SA 7421.
‘oude meesters van amsterdam’ 103
sterdam van het katholieke naar het protestantse
geloof) werd het altaarstuk waarschijnlijk beschadigd.
Het nu overgebleven fragment heeft ook een
tweede ramp overleefd, de brand van het Oude
Stadhuis in 1652. Het schilderij werd in de 18de en
19de eeuw vaak aangezien voor een werk van Rubens.
De vergissing is niet helemaal onbegrijpelijk.
Aertsen werkte lange tijd in Antwerpen, net als Rubens
een halve eeuw na hem.
Zwerftocht van schilderijen
De weg van oorspronkelijke locatie naar de huidige
museale zalen ging bij sommige schilderijen gepaard
met vele omzwervingen binnen Amsterdam.
Een audiovisueel programma laat een aantal voorbeelden
daarvan zien, onder andere de zwerftocht
van de Nachtwacht en de Anatomische les van Dr. Deijman
van Rembrandt, de Elisa en Naäman van Ferdinand
Bol en Het IJ voor Amsterdam met de Gouden Leeuw
door Willem van de Velde II (afb. 3). Dat laatste
schilderij werd waarschijnlijk ooit besteld door de
Oppercommissarissen der Walen, de havenmeesters
in Amsterdam. Het schilderij hing in de 18de
eeuw in hun vergaderzaal in de Schreierstoren. In
1808 werd het schilderij opgeëist door het stadsbestuur.
Het protest van de havenmeesters mocht
niet baten. Na een kort verblijf op het Stadhuis in
het Prinsenhof werd het aan Lodewijk Napoleons
nieuw gestichte Koninklijk Museum toegevoegd.
Dat Koninklijk Museum verhuisde naar het Rijks
Museum in het Trippenhuis. Daar hing de Van de
Velde tot 1885, toen het nieuwe Rijksmuseum aan
de Stadhouderskade open ging en het werk daar