2009-2 - Algemene Ledenvergadering zaterdag 21 april 2012

118 boekbesprekingen
werden stemhebbende leden. In 1932 werden de
heidegebieden verkocht aan het Gooisch natuurreservaat
(een stichting waarin verschillende overheden
participeren) en in de periode daarna was nog
een beperkt aantal weidegebieden over. Aan het begin
van de jaren zeventig van de 20ste eeuw is de
grond uiteindelijk verkocht en de vereniging van
erfgooiers opgeheven.
De auteurs zijn erin geslaagd het verhaal in grote
lijnen te schrijven voor een breed publiek. Tegelijkertijd
biedt het betoog door de verwijzingen en
het opgenomen literatuur- en bronnenoverzicht
ook voldoende houvast voor de lezer die zich verder
in het onderwerp wil verdiepen. Er is een goed
evenwicht gevonden tussen het weergeven van de
grote lijnen en op het juiste moment ingaan op de
details; zoals onder andere de uitgebreide beschrijving
van het conflict begin 18de eeuw tussen
de erfgooiers en de rijke Amsterdammer Hinlopen.
Deze laatste meende schaarrechten te hebben door
de bewoning van de hofstede Oud-Bussem.
Hier en daar is het algemene verhaal toch wel zo
beknopt dat de lezer iets meer uitleg zou willen
(wanneer kwam bijvoorbeeld de term erfgooier in
gebruik?) of is het verhaal enigszins verwarrend.
Dit is het geval bij de uiteenzetting over de 18deeeuwse
Gooise landkaarten; de beschrijving van de
kaarten loopt niet parallel met hun illustraties.
De keuze van de auteurs voor het opnemen van
zoveel afbeeldingen is niet duidelijk. Omdat niet
wordt ingegaan op het beeldmateriaal moet je als
lezer concluderen dat de afbeeldingen alleen bedoeld
zijn als sfeertekening bij het verhaal; en in
dat opzicht is het succesvol. De landschapsschilderijen
van onder anderen Mauve (het Gooi wordt
ook wel ‘het land van Mauve’ genoemd) en de verweerde
‘koppen’ van Gooische boeren van onder
andere Hart Nibbrig en Haverkamp maken de beschrijving
heel indringend. Juist omdat er zo uitgebreid
gebruik is gemaakt van afbeeldingen, is het
een gemiste kans dat niet wordt ingegaan op de zogenaamde
Larense school. Eind 19de eeuw trokken
schilders als Jozef Israëls en Anton Mauve naar het
landelijke Laren. Als snel verzamelden zich schilders
uit binnen- en buitenland in het dorp. Een
stukje over deze kunstenaarskolonie in Laren (maar
ook Blaricum) zou op zijn plaats zijn geweest.
De afgebeelde schilderijen hadden ook toegankelijker
gemaakt kunnen worden als bij de afbeelding
niet alleen de kunstenaar vermeld zou zijn,
maar ook de collectie waaruit het werk afkomstig
is. Nu is het een heel gepuzzel om, aan de hand van
de achterin opgenomen lijst met collecties, een bepaald
schilderij terug te vinden. Deze kleine kritiekpunten
nemen niet weg dat het boek zeer de
moeite waard is.
Biene Meijerman
S. Groenveld, H.L.Ph. Leeuwenberg, M.E.H.N.
Mout en W.M. Zappey, De Tachtigjarige Oorlog. Opstand
en consolidatie in de Nederlanden (ca. 1560-1650)
(Zutphen: Walburg Pers, 2008, 432 blz., geïll.,
isbn 978-90-5730-537-5, prijs ¤ 69,50).
In 1979 verscheen ter gelegenheid van de herdenking
van de sluiting van Unie van Utrecht in 1579 De kogel
door de kerk?: een geschiedenis van de hand van bovenstaande
auteurs van de Nederlandse Opstand tegen
het Habsburgse gezag van de jaren 1560 tot de
aanvang van het Twaalfjarig Bestand in 1609. Het
werk voorzag blijkbaar in een hiaat, want het werd
tweemaal herdrukt. In 1985 verscheen van de hand
van Groenveld en Leeuwenberg het logische vervolg
getiteld De bruid in de schuit?, dat de consolidatie van
de Republiek in de periode 1609-1650 behandelt. Beide
boeken zijn nu, met de nodige herzieningen, gebundeld
in dit ene prachtige
werk. Het heeft de allure van
een koffietafelboek, is een
feest voor het oog en is uitgegeven
in groot formaat; de
oorspronkelijke zwart-wit illustraties
en kaarten zijn vervangen
door schitterende
kleuren.
Opzet en hoofdstukindeling
van de oorspronkelijke
delen zijn niet veranderd. Enerzijds zijn er chronologische
hoofdstukken die de oorsprong en het verloop
van de Opstand schetsen, alle geschreven door
S. Groenveld. Daarnaast zijn er thematische hoofdstukken
rond drie ijkpunten in de tijd, te weten 1559,
1609 en 1650. H.L.Ph. Leeuwenberg neemt voor alle
drie jaren de religie onder de loep, M.E.H.N. Mout
de maatschappelijke verhoudingen rond 1559 en
1609, de in 2000 overleden W.M. Zappey de economie,
en Groenveld en Leeuwenberg samen staat en
bestuur rond dezelfde jaren. De hoofdstukken over
economie en sociaal-culturele verhoudingen rond
1650 zijn van Groenveld, die daarmee in totaal dertien
van de 22 hoofdstukken voor zijn rekening
neemt. De meeste thematische hoofdstukken zijn
nu, in tegenstelling tot voorheen, voorzien van een