het vrouwenstandpunt van de staatkundig - DSpace at Open ...

Ten aanzien van het openbaren van gedachten en gevoelens zijn wel beperkingen achteraf
toegelaten, mits deze ‘volgens de wet’, dat wil zeggen bij wet in formele zin, worden gesteld. 193
Dat beperkingen achteraf mogelijk zijn, was en is nog steeds algemeen aanvaard. Smaad,
beledigingen, racistische uitingen, opruiing, aanslagen op de openbare orde of de goede zeden
stelt het Wetboek van Strafrecht strafbaar en het Burgerlijk Wetboek schenkt aan de aantasting
van eer en goede naam aandacht in art. 6:162 e.v. 194 De omstandigheid dat een zinsnede
uiting is van geloofsovertuiging en de vrijheid van meningsuiting kunnen mede bepalend zijn
voor het al dan niet aannemen van het beledigend karakter in de zin van art. 137c en 137e
Sr. 195
Het recht te openbaren is het kernrecht van de drukpersvrijheid. Het houdt in het recht
om gedachten en gevoelens door middel van de drukpers te uiten, zó dat zij voor anderen
kenbaar zijn. Dit, overigens nogal beperkte, kernrecht mag slechts door de wet in formele zin
zelf worden beperkt. De rechtspraak heeft daarnaast echter een zogeheten connex recht uit de
drukpersvrijheid, in de zin van het recht tot openbaren, afgeleid, dat aangeduid wordt met de
term verspreidingsrecht. De bevoegdheid tot beperking van het verspreidingsrecht komt tot aan
de wetgever en andere ambten, bevoegd tot de vaststelling van regels met externe werking,
zoals provinciale staten, gemeenteraden en colleges van B en W. 196
Inzake horizontale werking van art. 7 is jurisprudentie voorhanden op het terrein van
civielrechtelijke publicatieverboden. Voor het bepalen van de onrechtmatigheid van de uiting
weegt de rechter belangen af, hij past art. 7 niet rechtstreeks toe. Factoren die daarbij een rol
spelen zijn o.a. de aard en de vorm van de uitingen, de ernst van de misstand, het karakter van
de uiting, bijvoorbeeld of er sprake is van satire, het karakter van het blad, de mate van
onderzoek, een mogelijke rechtvaardigingsgrond. Ook als er meerdere grondrechten in het
geding zijn, bijvoorbeeld de uitingsvrijheid met het discriminatieverbod van art. 1, weegt de
rechter deze grondrechten tegen elkaar af, waarvan de uitkomst mede wordt bepaald door aard
en inhoud van de uiting. 197
5.3 Artikel 10 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
1. Een ieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid een
mening te koesteren en de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of te
verstrekken, zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen. Dit artikel belet
Staten niet radio-omroep-, bioscoop- of televisieondernemingen te onderwerpen aan een
systeem van vergunningen. 2. Daar de uitoefening van deze vrijheden plichten en
verantwoordelijkheden met zich brengt, kan zij worden onderworpen aan bepaalde
formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties, die bij de wet zijn voorzien en die in een
democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de nationale veiligheid,
territoriale integriteit of openbare veiligheid, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare
feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, de bescherming van de goede
naam of de rechten van anderen, om de verspreiding van vertrouwelijke mededelingen te
voorkomen of om het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht te waarborgen.
De vrijheid van meningsuiting zoals gewaarborgd door art. 10 EVRM neemt een heel
bijzondere plaats in in het EVRM. Het betreft namelijk niet enkel een grondrecht dat op zichzelf
gewaarborgd dient te worden als het recht van elk individu op vrijheid van meningsuiting en het
recht om opinies en informatie door te geven of te ontvangen. Het betreft tegelijk een
grondrecht dat mede in dienst staat van de bewaking en naleving van de andere rechten en
vrijheden in een democratische samenleving. Via de uitoefening van de vrijheid van
193 HR 28 november 1950, NJ 1951, 137.
194 Van der Pot 2006, p. 340.
195 HR 9 januari 2001, AB 2001, 303.
196 Kortmann 2001, p. 417 en 419.
197 Bovend’Eert e.a. 2004, p. 19.
51