het vrouwenstandpunt van de staatkundig - DSpace at Open ...

De rechtbank 249 concludeert op basis van de totstandkoming van het Vrouwenverdrag
dat er toen reeds sprake is geweest van een afweging van belangen, waarbij het verbod van
discriminatie dient te prevaleren ten opzichte van ondermeer de verenigingsvrijheid, voor zover
het politieke partijen betreft. Nederland heeft, zonder een voorbehoud te maken, het
Vrouwenverdrag geratificeerd.
De Afdeling Bestuursrecht van de Raad van State 250 is van oordeel dat het
Vrouwenverdrag wel moet worden bezien in samenhang met andere verbindende
verdragsbepalingen stekkende tot, onder anderen, vrijheid van vereniging om zo tot een
afdoende vertegenwoordiging van het gehele electoraat in vertegenwoordigende lichamen in de
publieke besluitvorming te komen. Gelet op het belang van politieke partijen voor het
functioneren van het democratisch staatsbestel, zijn maatregelen die een politieke partij
beperken slechts onder bijzondere omstandigheden gerechtvaardigd.
Het hof 251 geeft aan dat bij de vraag of de inbreuk op art. 7 Vrouwenverdrag
gerechtvaardigd wordt door andere in het geding zijnde grondrechten dat deze vraag moet
worden beantwoord aan de hand van een afweging van de bij deze grondrechten betrokken
belangen aan de hand van de relevante omstandigheden van het geval. Ten aanzien van de
vrijheid van vereniging zegt het hof dat dit recht wel in het geding is maar slechts op één
aspect, namelijk de mogelijkheid voor een politieke partij om op voorhand alle vrouwen uit te
sluiten van kandidaatstelling voor vertegenwoordigende lichamen. Voor het overige blijft de kern
van dat recht onaangetast. Het hof oordeelt dat het belang bij handhaving van het
discriminatieverbod het zwaarst moet wegen.
SGP-voorzitter Kolijn is ‘zwaar teleurgesteld’ over de uitspraak van het Haagse
gerechtshof. ‘Dit vonnis gaat echt heel ver. Het betekent aantasting van de gewetensvrijheid’,
aldus de voorzitter. Hij acht het uitgesloten dat de SGP haar beginselen zo wijzigt dat vrouwen
kandidaat kunnen zijn voor volksvertegenwoordigende lichamen. ‘We hebben vorig jaar de
statuten gewijzigd. Daarin zijn we echt tot het uiterste gegaan. Voor velen was dat al een brug
te ver. We hebben ons standpunt Bijbels onderbouwd en dat zal niet veranderen door druk van
buitenaf’, aldus Colijn. SGP-leider Van der Vlies is geschrokken van de uitspraak: ‘Door het
oordeel staat feitelijk artikel 1 van de Grondwet over gelijke behandeling boven andere
grondrechten. Dat is iets dat de wetgever nooit heeft gewild’. Volgens Van der Vlies gaat het om
een fundamentele kwestie. ‘Twee verschillende rechtscolleges kijken fundamenteel verschillend
aan tegen vrijheden voor politieke partijen. Er is echt iets aan de hand. 252 De SGP vindt de
uitspraak van het hof ‘teleurstellend en aanvechtbaar’. Volgens de partij kiest het gerechtshof
voor een ‘minimalistische uitleg’ van de vrijheid van vereniging. De ‘teleurgestelde’ SGP heeft
meteen na de uitspraak aangekondigd haar recht te gaan zoeken bij de Hoge Raad. 253
Kortmann schrijft in zijn annotatie 254 bij de uitspraak van de Raad van State 255 dat
grondrechten in beginsel rechtsplichten zijn voor de overheid jegens de onderdaan. Deze
rechtsplicht van de overheid betekent niet dat de onderdaan gehouden is van de hem
gegarandeerde vrijheid gebruik te maken. Het niet gebruik maken wordt in de doctrine en de
jurisprudentie wel aangeduid met de term ‘afstand van grondrechten’. Mannen en vrouwen zijn
gelijkelijk gerechtigd politieke partijen op te richten en daaraan op gelijke voet deel te nemen.
Móeten zij dat dan ook doen? Bij de aanvaarding van de mogelijkheid van afstand van
grondrechten luidt het antwoord ontkennend. Mannen en vrouwen zijn gelijkelijk vrij een
vereniging op te richten, daarvan lid te worden, waarin zij niet gelijk worden behandeld. In de
249
RB. Den Haag 7 september 2005, LJN: AU2088.
250
ABRvS 5 december 2007, LJN: BB9493.
251
Hof Den Haag 20 december 2007, LJN: BC0619.
252
Redactie politiek, ‘Verdeelde reacties op SGP-vonnis’, Reformatorisch Dagblad 21 december 2007.
253
Redactie politiek, ‘Clara Wichmannfonds wint bij gerechtshof van SGP’, Trouw 21 december 2007.
254
C.A.J.M. Kortmann, ‘De SGP, subsidie en vrouwen’, Ars Aequi april 2008, p. 291.
255
ABRvS 5 december 2007, LJN: BB9493.
66