het vernieuwde ontvankelijkheidscriterium in de voegingsprocedure ...

Dit kan worden afgeleid uit wat daarover tijdens de parlementaire behandeling van het
wetsvoorstel Terwee is gesteld: “De vordering is civielrechtelijk van aard. Het materiële
burgerlijk recht is hierop van toepassing en zal, als de vordering bij de strafzaak wordt
gevoegd, door de strafrechter worden toegepast. Deze procedurele inbedding heeft geen
gevolgen voor de beantwoording van de vraag of zij moet worden toe- of afgewezen. Voorts
kan worden bevestigd dat al hetgeen in het Burgerlijk Wetboek is geregeld ten aanzien van de
schadevergoeding […] toepasselijk is indien de benadeelde partij zich heeft gevoegd in het
strafproces.” 169
Dit betekent dus dat bij de behandeling van de civiele vordering in een strafzaak aan de hand
van de materiële civiele rechtsregels eerst de aansprakelijkheid 170 van de verdachte voor de
geleden schade moet worden vastgesteld. Pas daarna kan tot vaststelling van de
schadevergoeding worden overgegaan. 171 Uit de respectieve onderzoeken van 2001 en 2007
wordt echter duidelijk dat rechters hierbij met een veelvoud aan juridische en praktische
problemen worden geconfronteerd, waardoor een vlotte en efficiënte civielrechtelijke
afhandeling kan worden bemoeilijkt. De problemen variëren van de vraag of, en zo ja, tot op
welke hoogte sprake is van rechtstreekse schade door het strafbare feit, 172 het vaststellen van
de dagwaarde van verloren gegane goederen, het vaststellen van gederfde inkomsten uit
arbeid, “eigen schuld” van de benadeelde partij en onduidelijkheid of de schade reeds (ten
dele) is vergoed door de verzekeringsmaatschappij. 173 Dergelijke problemen staan een
eenvoudige afdoening in de weg wanneer rechters er ‘1-2-3 geen raad mee weten’. 174
Verder concluderen de onderzoekers dat wanneer strafrechters kennis en ervaring met het
civiele recht hebben, dit van positieve invloed is voor het toewijzen van schadevergoeding.
Zo blijken rechters met minder affiniteit voor het civiele recht over het algemeen een
vordering eerder ingewikkeld te vinden en zijn zij terughoudender in het schatten van het
schadebedrag. 175
169
Kamerstukken I, 1992/93, 21 345, nr. 36, p. 1-2.
170
De vereisten voor aansprakelijkheid zijn ex. 6:162 BW: onrechtmatige daad, toerekenbaarheid aan de
dader, schade, causaal verband tussen daad en schade en relativiteit.
171
Beurskens 2002, p. 446.
172
Dit strafvorderlijk ontvankelijkheidsvereiste (art. 316 lid 3 Sv) zou dus kennelijk pas aan de orde
komen wanneer de materiële burgerlijke rechtsregels op de vordering worden toegepast. In de
praktijk is dit niet gebruikelijk. Zie noot 161.
173
Kool en Moerings 2001, p. 34-35 en 41-42. Van Wingerden, Moerings en Van Wilsem 2007, p. 70-78.
174
Van Wingerden, Moerings en Van Wilsem 2007, p. 78 waar een geïnterviewde rechter aangeeft: “Als
ik er langer dan 10 seconden over na moet denken, dan vind ik de vordering niet eenvoudig”.
175
Idem, p. 78 en 153.
41