Narratief verband - CWI

2 INLEIDING
verre van contingent. Juist in verhalen hangt alles met alles samen. Alles
heeft betekenis. Gebeurtenissen verlopen volgens een bepaald plan of ont-
werp. Er is een samenhang tussen onderling uit elkaar liggende gebeurtenis-
sen die tekstuele opeenvolging ontstijgt. Deze vormen van narratief verband
kunnen samengevat worden in het woord plot.
De structuralistische narratologie veronderstelt dat ook verhalen gestruc-
tureerd zijn als een taal. Maar de relaties tussen tekstgedeeltes (of elementen
van de fabula) zijn niet genoeg om de betekenisvolle samenhang te vatten. In
de structuralistische narratologie is het bijgeloof waar Wittgenstein het over
heeft, belichaamd in de notie van plot. Verhalen hebben een samenhang die
betekenis toekenning mogelijk maakt. In tegenstelling tot de gebeurtenissen
in de werkelijkheid, zijn gebeurtenissen in verhalen nooit contingent. De im-
peratief van interpretatie heeft tot gevolg dat elke gebeurtenis altijd in een
bepaald verband geplaatst wordt. Niettemin is ook narratieve samenhang
niet empirisch – door naar de tekst te wijzen – aan te tonen.
Deze scriptie is erop gericht het concept van narratief verband aan een
nader onderzoek te onderwerpen. De hypothese is dat de relatie tussen con-
tingentie en verband gekarakteriseerd kan worden als een verdringingsrelatie.
Dat wil zeggen dat in de teksten en auteurs die ik bespreek bepaalde strate-
gieën waar te nemen zijn om contingentie van de (verhaal)wereld of tekst op
te lossen.
In het eerste hoofdstuk, De pernicieuze plot, wil ik analyseren wat de
consequenties zijn voor het concept plot wanneer een werkelijk contingente
verhaalwerkelijkheid wordt aangenomen. De teksten die ik analyseer spreiden
allen een strategie tentoon om met deze contingentie om te gaan. Kort
samengevat vallen deze strategieën in twee soorten uiteen: de verheffing van
causaliteit tot logica, en personificatie van de fabula. De personificatie heeft
het effect dat een verhaal intenties en motieven – antropomorfe voorwaarden
om te kunnen betekenen – krijgt.
De twee hoofdstukken die volgen zijn case-studies. Paranoia bestaat uit
een interpretatie van het gelijknamige verhaal van W. F. Hermans (1993).
Centraal staat hoe de lezer de hoofdpersoon imiteert om de contingentie
in en van het verhaal op te lossen. Paranoia kan gezien worden als een