Narratief verband - CWI
Narratief verband - CWI
Narratief verband - CWI
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
altijd de notie van een systematische samenhang een rol speelt. Alleen het<br />
door Sedgwick voorgestelde reparative reading ontsnapt hieraan aangezien<br />
daarin de vooronderstelde systematiek (als voorwaarde voor kennis) irrele-<br />
vant of nietszeggend gemaakt wordt. Contingentie kan in haar optiek net zo<br />
goed kennis opleveren.<br />
Het is niet moeilijk de karakteristieke kenmerken van paranoia te vin-<br />
den in het verhaal Paranoia van W. F. Hermans. Het verhaal speelt zich<br />
een aantal jaren na de Tweede Wereldoorlog af. Een man, Arnold Cleever,<br />
verdenkt zichzelf ervan de voortvluchtige SS’er C. D. van Maanen te zijn.<br />
Cleever zag diens foto in de krant en de identificatie was daar (47). Het<br />
natuurlijk wantrouwen van Cleever bestond echter al eerder. Gedurende het<br />
hele verhaal probeert de huisbaas Gorraay hem uit zijn kamer te pesten (42).<br />
Cleever vermoedt dat Gorraay zijn kamer binnendringt wanneer hij dat maar<br />
wil. Ook jegens zijn vriendin Anna is hij achterdochtig. Wanneer zij vergeet<br />
voedselbonnen mee te nemen – hij komt op een gegeven moment zijn kamer<br />
niet meer uit – vindt hij dat ze verdacht handelt (67–70). Is zij deel van<br />
het complot om hem gevangen te zetten? De gebeurtenissen in het verhaal<br />
sterken Cleever steeds opnieuw in zijn identificatie. Uiteindelijk wordt zijn<br />
paranoia zo sterk dat hij zelfmoord pleegt (82). Het verhaal eindigt met een<br />
rondvaartboot die, onaangedaan door de gebeurtenissen uit het verhaal, on-<br />
der de Blauwbrug doorschuift. Hoe groot het drama van Cleever ook geweest<br />
moge zijn, het doet er uiteindelijk allemaal niets toe. Aan het eind blijft niets<br />
dan zinloosheid over. De tragiek van Cleever zit hem hierin dat hij dacht dat<br />
hij een gevluchte SS’er was, en dat tegelijkertijd aan niemand duidelijk kon<br />
maken. Dát leidde tot zijn ondergang. Wij als lezers zien dat hij geen SS’er<br />
is maar dat hij lijdt aan paranoia, althans op het eerste gezicht. Zo denkt<br />
Cleever op een gegeven moment dat hij achtervolgt wordt door een menigte<br />
mensen, terwijl er geen enkele aanleiding is om dat aan te namen buiten zijn<br />
eigen angst.<br />
Alle ogen van alle mensen schoten pijlen af in zijn rug, alle mensen<br />
die hij passeerde bleven op z’n minst staan om hem na te kijken.<br />
De meesten begonnen hem te volgen, zonder hem in te halen; hun<br />
voetstappen vielen op zijn ziel als de hamertjes van een piano.<br />
25
Change language