Narratief verband - CWI

6 HOOFDSTUK 1. DE PERNICIEUZE PLOT
Toch lijkt Forster te suggereren dat de causaliteit niet inherent is aan de ge-
beurtenissen zelf, maar daar in zekere zin aan opgelegd is. Hij heeft het over
‘the sense of causality’. Blijkbaar hebben plots het effect van samenhang op
de lezer, terwijl bij verhalen zonder plot deze indruk afwezig is. Bovendien is
deze indruk belangrijker, of heftiger, dan de temporele ordening. De volgorde
in tijd wordt overschaduwd door causaliteit.
Dat een gegeven verzameling gebeurtenissen niet uit zichzelf een plot
vormt, wordt nog veel sterker beargumenteerd door Hayden White (1999;
1987). Vanuit de hoek van de geschiedschrijving wijst hij erop dat geen
enkele gebeurtenis uit zichzelf onderdeel van een verband is. Volgens Whi-
te bestaat de waarde van geschiedschrijving er dan ook niet zozeer in dat
de historicus de feiten naar waarheid verhaalt. Eerder is het de taak van
de historicus feiten te plaatsen in een verband opdat zij betekenis krijgen.
De betekenis van historische gebeurtenissen ligt namelijk nooit in de fei-
ten zelf besloten. Gebeurtenissen krijgen pas betekenis als onderdeel van
een verhaalstructuur. Geschiedschrijving is dus een vorm van ‘emplotment’.
Emplotment verklaart waarom er verschillende geschiedenissen geschreven
worden over een bepaalde periode, terwijl de diverse historici allemaal van
dezelfde verzameling feiten uitgaan. Het is de manier waarop deze opeenvol-
ging van feiten van een plotstructuur wordt voorzien die maakt dat de ene
geschreven geschiedenis niet de andere is.
Een plotstructuur, of gewoonweg verhaalstructuur, maakt het mogelijk
voor een publiek de gebeurtenissen te plaatsen en te begrijpen op dezelfde
manier waarop het publiek andere, fictionele verhalen begrijpt. ‘Goede’ ge-
schiedschrijving gebruikt de vertrouwde kunstgrepen (waaraan het publiek in
een bepaalde tijd gewend is geraakt) om het vreemde vertrouwd te maken.
White noemt dit “familiarizing the unfamiliar”. Het vreemde (“the unfa-
miliar”) wordt dan belichaamd door de gebeurtenissen uit een ingrijpende
historische periode, bijvoorbeeld een revolutie. Deel van White’s project is
aan te tonen dat de manier waarop het vreemde vertrouwd wordt gemaakt
zelf historisch en/of ideologisch bepaald is. Dat wil zeggen dat de verhaal-
structuur waarin vreemde (want contingente) feiten gegoten worden, geen
onderdeel is van de historische werkelijkheid die de historicus vereist is te