DE LOFZANG VAN MARIA - Geschriften van Maarten Luther

eroeme zich op zijn rijkdom. Maar wie roemen wil, die beroeme zich daarop, dat hij
Mij kent en weet, dat Ik een God ben, Die barmhartigheid, gericht en gerechtigheid op
aarde oefen. Zo behaagt het Mij, spreekt God". Dit is een prachtige tekst, die
overeenstemt met dit gezang van de Moeder Gods. Hier zien wij tevens, dat God alles,
wat de wereld bezit, in drie delen splitst: in "wijsheid", "macht" en "rijkdom", en dat
Hij dat alles aan stukken breekt doordat Hij zegt, dat men er zich niet op moet
beroemen, want dan zal men Hem niet vinden, en dat Hij er ook geen behagen in
heeft. Drie andere dingen stelt Hij daar tegenover: "barmhartigheid", "gericht",
"gerechtigheid". "Daar ben Ik", zegt Hij; "ja, Ik volvoer dat alles; zo nabij ben Ik: Ik
volvoer het niet in de hemel, maar op aarde; daar vindt men Mij. Wie Mij daaruit kent,
die kan daarop zich wel beroemen en laten voorstaan. Want is hij niet wijs, maar arm
van geest, dan is Mijn barmhartigheid met hem; is hij niet sterk, maar wordt hij
onderdrukt, zo zal Mijn gericht hem redden. Is hij niet rijk, maar arm en behoeftig, zo
is bij hem zo veel te meer van Mijn gerechtigheid".
d) Gods werken hebben betrekking op wijsheid, macht en rijkdom.
Onder "wijsheid" vat Hij alles wat er aan geestelijke goederen en edele gaven bestaat,
samen, op grond waarvan een mens welbehagen, roem en een hoge dunk kan bezitten,
zoals het volgende vers zal laten zien, bijvoorbeeld verstand, rede, wijsheid,
vermogen, rechtschapenheid, deugd, een behoorlijk leven; kortom, alles wat in de ziel
is, wat men goddelijk en geestelijk noemt, hoe verheven gaven het ook mogen zijn,
zonder dat het God Zelf is. Onder "macht" vat Hij samen alle overheidsfuncties,
adellijke rang, vriendschap, waardigheid en eer; daarbij kan het gaan om macht over
tijdelijke of geestelijke goederen en in staat of in kerk, benevens alle rechten,
vrijheden en voordelen, die daaraan verbonden zijn. In de Schrift is weliswaar geen
sprake van "geestelijke overheid of macht", maar slechts van dienstbaarheid en
onderdanigheid 31 . Onder "rijkdom" is begrepen gezondheid, schone gestalte,
genoegen, sterkte en alles wat aan uitwendig goed het lichaam ten deel kan vallen. In
tegenstelling hiermede staan nu drie andere soorten van mensen: de armen van geest,
de onderdrukten en de lichamelijk behoeftigen. Nu willen wij de zes werken en
stukken achtereenvolgens beschouwen.
Het eerste werk van God.
De barmhartigheid.
I. Gods eerste werk is de gave van Zijn genade aan de geestelijk armen. Daarvan
spreekt dit vers (v. 50): Zijn barmhartigheid duurt van kind tot kind bij degenen, die
Hem vrezen.
1. Gods geestelijke goederen zijn voor de mens geen aanleiding tot eigen roem.
a) Die zichzelf handhaven zijn van alle vreze Gods verre.
Maria begint bij het hoogste en het grootste, n.l. bij de geestelijke, inwendige
goederen; deze maken immers tevens ook de hoogmoedigste, hovaardigste,
halsstarrigste mensen op aarde. Geen rijke en geen machtige is zo opgeblazen en
onbeschaamd als zulk een waanwijze; deze voelt zich en beeldt zich in, dat hij gelijk
heeft en dat hij de zaak goed begrijpt en dat hij wijzer is dan andere mensen. Vooral
31 Terloops komt Luther hier in verzet tegen wat zich in de R.K. Kerk de geestelijke overheid noemde.
35