DE LOFZANG VAN MARIA - Geschriften van Maarten Luther

a) God onttrekt aan de geestelijk hovaardigen Zijn eeuwige wijsheid.
Beschouw nu de woorden: "Hij verwoest 47 hen, die hovaardig zijn in de zin van hun
hart". Het verwoesten vindt plaats, juist, wanneer zij het allerverstandigst en vol van
eigen wijsheid zijn; dan is Gods wijsheid zeker nooit aanwezig. Hoe zou Hij ze echter
beter kunnen verwoesten dan indien Hij hun Zijn eeuwige wijsheid onttrekt en ze
vervuld laat worden van hun tijdelijke, korte, vergankelijke wijsheid? Maria zegt
immers: "Hen die hovaardig zijn in de zin hunner harten", d.w.z. zij hebben behagen
in hun eigen gevoelen, gedachten en opvattingen, zoals niet God, maar hun hart ze
hun ingeeft, alsof deze alleen de juiste, beste en wijste van alles waren. Daarmede
verheffen zij zich tegen de godvrezenden, onderdrukken hun mening en recht, maken
die te schande en vervolgen ze tot het uiterste, opdat n.l. uitsluitend hun eigen zaak
gelijk krijgt en in stand blijft; en wanneer zij dàt bereiken, dan roemen en verheffen zij
zich hoog. Aldus handelden de Joden tegen Christus, maar zij zagen niet, hoe
daardoor hun eigen zaak verwoest en bedorven werd, terwijl Christus tot de hoogste
eer werd verheven.
b) De gelovige laat daarom de hovaardigen kalm gelijk hebben.
Zo bemerken wij, dat dit vers (51) spreekt van de geestelijke goederen, en hiervan,
hoe men daarin Gods werken naar beide zijden kan leren kennen. Wij moeten dus
gaarne arm van geest zijn, zelf ongelijk en onze tegenstanders gelijk laten hebben. Zij
zullen het toch niet lang maken; de belofte is hier te sterk; zij kunnen de arm van God
niet ontlopen, zij moeten het onderspit delven, hoe hoog zij zich ook hebben verheven.
Dit blijft voor ons echter een zaak van geloof. Waar dit geloof ontbreekt, daar doet
God dit werk niet; Hij laat begaan en werkt openlijk door tussenkomst van schepselen,
gelijk boven is gezegd. Dat zijn evenwel niet de èchte werken, waaraan men Hem kan
leren kennen;want hier lopen er de vermogens van de schepselen onderdoor en zijn
het niet uitsluitend eigen werken van God. Deze laatste moeten zó zijn, dat niemand
met God samenwerkt, maar Hij alléén aan het werk is; dat is dan het geval, indien wij
krachteloos worden en in ons recht of onze wens onderdrukt worden en Gods kracht in
ons toelaten; dat zijn de edele werken.
c) De geestelijk hovaardigen schijnen naar buiten heilig en vroom.
Hoe meesterlijk treft Maria weer de huichelaars! Zij kijkt hen niet op de handen of
onder de ogen, maar in het hart, wanneer zij zegt: "De hovaardigen in de zin van hun
hart". Daarmede treft zij in het bijzonder de vijanden van de goddelijke waarheid,
gelijk de Joden dat waren tegenover Christus en zoals er ook tegenwoordig nog
mensen zijn. Deze geleerden zijn n.l. niet hovaardig in hun klederen of gebaren: zij
bidden veel, vasten veel, prediken en studeren veel, lezen ook de mis; zij lopen met
gebogen hoofd en dragen geen kostbare klederen. Zij weten zelf niet beter, of er
bestaat geen groter vijand van hovaardij, onrecht en kruiperigheid dan zijzelf en geen
groter vriend van God en de waarheid dan zij: hoe zouden zij trouwens ook de
waarheid kunnen benadelen, indien zij niet zo heilig, rechtvaardig en geleerd waren? 48
Dat wat hen kenmerkt veroorzaakt een schone schijn en schittert en maakt indruk op
de menigte. Ach, zij menen het zo echt goed, roepen Onze lieve Heere aan en uiten
hun leedwezen over de arme Jezus, omdat Hij zoveel onrecht doet en hoogmoedig is
en niet zo rechtvaardig als zij. Van hen zegt Christus in Matth. 11: 19: "De goddelijke
wijsheid wordt door haar eigen kinderen gerechtvaardigd", d.w.z. zij zijn
47 Luther spreekt hier van "verwoesten"; elders spreekt hij van "verstrooien".
48 Juist doordat zij zovele uitnemende kwaliteiten schijnen te hebben, heeft hun dwaling des te ernstiger
gevolgen.
44