jali's van de pasvallei - Stichting Papua Erfgoed

Pasvallei was zo'n opperhoofd. En men vertelde van hem, dat hij
met zijn ene hand de hemel, en met zijn andere de aarde tegenhield,
zodat de natuur in goede harmonie bleef. Maar zulke mannen
waren zeldzaam. Er was er eigenlijk maar één in elke oorlogsbond.
De oorlogsbond was de grootste groep, die de Jali's kenden, een
soort staatje met soevereine rechten. De leider van zo'n bond,
hij, die besliste over oorlog en vrede, was een zeer belangrijk
man. Hij had veelal ook enig gezag over de anderen, die op een
lager vlak, b.v. in een dorp of in een familie, de voornaamste
figuren waren.
Zo worden de omtrekken van een leidende figuur in het vroegere
Jali-leven duidelijk. Binnen zijn eigen kring werd van hem gevraagd,
dat hij vriendelijk was, gastvrij en edelmoedig jegens
vrienden. Hij had meerdere vrouwen en varkens. Maar naar buiten
moest hij hard zijn, meedogenloos jegens de vijanden, dapper
en strijdbaar. Een leider had altijd een aantal doden op zijn geweten.
De nu al wat verouderde hoofdman Liok beleed, dat hij
elf mensen gedood had. Het was voor een leider ook nuttig, als
hij een grote mond had; dan kon hij zijn mening aan allen duidelijk
maken. Hij had veel varkens nodig om bij bruidskoop en
betalingen van gesneuvelden ruimschoots te kunnen geven.
Naast de grote leidende figuren en de oorlogshelden, waren er in
de Jali-maatschappij nog andere grote mannen, die in het openbare
leven niet zo sterk naar voren traden, maar van wie de
positie toch zeer gewichtig was. Dat waren de specialisten op het
gebied van de geneeskunst, de tovenaars. Men dacht, dat deze
mannen meer dan gewone mensen van de geesten wisten en door
geheime handelingen de geesten wisten te bezweren. Vooral de
jongeren, die nog niet waren ingewijd in de geheime dingen,
keken met ontzag naar deze lieden op. Men huiverde voor de
ontzagwekkende kennis van de tovenaars.
Geregeld komen er in de Pasvallei mensen uit andere, nog heidense
gebieden. In hun ogen staat de angst te lezen. Ze kijken
schichtig rond. Zo was het bij de Jali's vroeger ook. Een maatschappij,
gebouwd op geweld en het recht van de sterke, die
geen mededogen kende voor wat zwak was. Die ook geen mededogen
kon kennen, omdat de mensen altijd rekening moesten
houden met de mogelijkheid van gewelddadige strijd. Wie niet op
zijn hoede was, kon het slachtoffer worden van een overval.
Hoe duidelijk was het in de Jali-maatschappij, dat het kwaad,
77