jali's van de pasvallei - Stichting Papua Erfgoed

een officiële status van de lagere scholen door erkende onderwijzers
aan te trekken. Naast het onderwijs, dat door de zendingsmensen
gegeven wordt, hebben in de meeste dorpjes reeds
opgeleide Jali-jongens hun plaats als onderwijzer van de ouderen
ingenomen; hoewel men niet te verheven gedachten moet hebben
van de soort onderwijs door jongens uit het gebied zelf, voldoet
het systeem toch goed en is als overgangsfase zeer geschikt; het
gaat in het geval van de dorpsschooltjes om onderwijs aan
ongeletterden.
Het is vaak heel gezellig in de klassen, waar ouderen les krijgen.
Omdat moeders en vaders naar school gaan, moeten de kinderen
worden meegenomen. De kleintjes liggen in een net of, als ze
wat ouder zijn, lopen ze vrij rond in de school, waar ze met
elkaar spelletjes doen en de stilte verstoren. Dat deert echter
niemand, want de Jali's zijn niet gewend hun kinderen al te
streng aan te pakken. De onderwijzer gaat gewoon door met lesgeven,
niet gestoord door het geroezemoes; hij schrijft woorden
op het bord, haalt sommige mensen van hun plaats naar voren
om hen te laten lezen; anderen proberen met een potlood te
schrijven. De individuele werkzaamheid wordt af en toe onderbroken
door het gezamenlijk opzeggen van zinnetjes, die de
onderwijzer neergeschreven heeft. Op deze manier krijgen de
ouderen een uur of anderhalf per dag les; sommigen oefenen
thuis nog wat. Hoewel men op het eerste gezicht niet zo veel
zou verwachten van deze leesklassen voor ouderen, zijn er toch
verscheidene Jali's, die daardoor hebben leren lezen. En dat het
uitermate belangrijk is, dat niet alleen de jongeren, maar ook de
ouderen onder/wijs krijgen in deze maatschappij, waar vroeger de
ouderen het hoogste woord hadden, begrijpt iedereen. Bovendien
beseffen de ouderen door het onderwijs dat zij krijgen, dat ook
zij betrokken zijn bij de nieuwe ontwikkelingen. En een deel van
de tijd, die vroeger in beslag genomen werd door allerlei aktiviteiten,
kan nu besteed worden aan de pogingen om te leren
lezen en schrijven.
Want nieuw is deze vorm van onderwijs wel. Op zich is onderwijs
in klasseverband al een vroeger onbekende vorm van samenbezig-zijn,
maar ook hetgeen op de scholen geleerd wordt is
nieuw. Vroeger kenden de Jali's geen letters of andere schrifttekens.
Alleen maakten zij wel eens krasjes op pijlen; en het
woord, waarmee ze het maken van zulke krasjes benoemden, is
l r >8